آشنایی با صحیفه سجادیه

ویژگی‎های صحیفه سجادیّه

 

صحیفه سجادیه، مجموعه‎ای از ادعیه امام سجاد ـ علیه السلام ـ است که بعد از قرآن کریم و کتاب مقدس نهج البلاغه حاوی والاترین معارف الهی شمرده می‎شود و به حق (اخت القرآن) و انجیل اهل بیت ـ علیهم السلام ـ و زبور آل محمد ـ علیهم السلام ـ لقب یافته است. پیشوای چهارم بعد از حادثه خونین کربلا که همه راهها را برای بیان حقایق مسدود یافت، با زبان دعا به ارشاد بشر پرداخته و تا ابد به جوامع انسانی رهنمودهای ارزنده‎ ارایه می‎دهد؛ رهنمودهایی که اندیشمندان سترگ و دانشمندان بزرگ را حیران ساخته است.

در سال 1353هـ.ق مرحوم آیت الله العظمی نجفی مرعشی ـ قدس سره ـ نسخه‎ای از صحیفه سجادیه را برای علامه معاصر مؤلف تفسیر طنطاوی (مفتی اسکندریه) به قاهره فرستاد وی پس از تشکر از دریافت این هدیه گرانبها و ستایش فراوان از آن در پاسخ چنین نوشت. «این از بدبختی ماست که تاکنون بر این اثر گرانبهای جاوید که از مواریث نبوت است دست نیافته بودیم، هر چه در آن می‎نگرم، آن از گفتار مخلوق برتر و از کلام خالق پایینتر می‎یابم.[1]

صحیفه سجادیه تنها شامل راز و نیاز و بیان حاجت در پیشگاه خداوند متعال نیست، بلکه دریای بیکرانی از علوم و معارف اسلامی است که طی آن مسائل عقیدتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و پاره‎ای از قوانین طبیعی و احکام شرعی در قالب دعا مطرح شده است.[2]

این کتاب ارزشمند ویژگی‎های خاصّی دارد که به چند ویژگی خلاصه‎وار اشاره می‎شود:

حجاب در آخر الزمان

حجاب حضرت فاطمه (س):

یکی از زیباترین روایت ها در مورد رعایت حجاب در زیر آمده است که شاید همه شنیده باشند اما…

حضرت موسی بن جعفر علیه السلام از پدران گرامیش از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل فرمود که: روزی شخص نابینایی اجازه ورود خواست. فاطمه (س) برخاست و چادر به سر کرد. رسول خدا فرمود:« چرا از او رو می‌گیری، او که تو را نمی‌بیند؟» فاطمه عرض کرد:« او مرا نمی‌بیند، اما من که او را می بینم. و او اگر چه مرا نمی‌بیند ولی بوی مرا که حس می‌کند!

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود : در آخر امت من زنانی پیدا می شوند که در عین لباس پوشیدن لخت و عریان هستند …!

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم: سیکون فی آخر امتی رجال یرکب نساءهم علی سروج الرجال یرکبون علی المیاثر حتی یاتوا ابواب المساجد نساوهم کاسیات عاریات علی رؤوسهن کاشنمه البخت البحاف لایجدن ریح الجنه فالعنوهن ملعونات.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم: در آخر امت من مردانی پیدا می شوند که زنهایشان همچون مردها بر روی زینها سوار می شوند ،در آن زمان مردان بر روی چیزهایی سوار می شوند که چرخ دارد (وسائل نقلیه چون ماشین و موتور) و تا درب مساجد می روند .زنانشان در عین لباس پوشیدن لخت و عریان هستند و بر روی سرهایشان چیزی مانند کوهان (شتر و یا استران لاغر) است انها عطر بهشت را هم نمی شنوند آنها را لعنت کنید که از رحمت خدا دورند.

امام صادق(ع) فرمود: «النّظرة سهمٌ من سهام ابلیس مسمومٌ مَن ترکها للّه لا لغَیره اعقبه اللّه ایماناً یجد طعمه؛
نگاه (به نامحرم) تیر زهرآلوده اى از تیرهاى شیطان است. هر کس آن را براى خدا ترک کند نه بخاطر غیر او، خدا ایمانى به او مى دهد که مزّه آن را مى چشد.»
من لا یحضره الفقیه ، ج ۴، 

مرثیه علی (ع)

ذکر مصیبت حضرت علی (ع)از زبان رهبری

مقام معظم رهبری(مدظله العالی) می فرمایند:

من دو سه جمله از روایات نقل شده را به عنوان ذکر مصیبت بیان می کنم .لوط بن یحیی ابی مخنف می گوید:«فلما احسّ الأمام بالضّرب لم یتأوّه» یعنی وقتی در محراب بر فرق آن بزرگوار ضربه وارد شد و پیشانی حضرت را شکافت، هیچ آه و ناله یی نکردند. «وصبر واحتسب»؛ خودشان را حفظ کردند و صبر کردند.«ووقع علی وجه و لیس عنده احد»؛ حضرت با صورت روی زمین افتادند و اطراف ایشان کسی نبود؛ چون هنوز نماز شروع نشده بود، مسجد هم تاریک بود و مردم به طور متفرق در مسجد مشغول خواندن نافله بودند؛ بنابراین اولِ کار کسی نفهمید چه اتفاقی افتاده است. «قائلاً بسم الله و بالله و علی ملّه رسول الله».اولین جملاتی که حضرت بعد از ضربت خوردن بر زبان جاری کردند، جملاتی بود که در موارد دیگر هم به گوشمان رسیده است.بعد از این که سیدالشهداء (سلام الله علیه) ضربت خوردند و بر زمین افتادند، همین جملات از قول ایشان نقل شده است:«بسم الله و بالله و علی ملّه رسول الله»؛ به نام خدا و برای خدا و بر طریقه ی رسول خدا، حاصل زندگی را تقدیم این راه کردند. در ادامه، این جمله هم از امیرالمؤمنین نقل شده است که فرمود: «فزت و رب الکعبه»؛ به خدای کعبه رستگار شدم. در روایت دیگری آمده است که حضرت فرمود: «لمثل هذا فلیعمل العاملون»؛ یعنی انسان برای رسیدن به چنین سرانجامی هر چه عمل کند، زیادی عمل نکرده است؛ بنابراین برای چنین سرانجامی باید عمل کرد. این نشان می دهد که این روح مطهر و پاکیزه چطور متصل به عوالم ملکوت بوده است؛ حتی در همان وقتی که هنوز جسم او در این دنیا زنده بوده است.

«ثم صاح و قال قتلنی اللعین»؛ بعد از آن که حضرت این مناجات را کردند، فریاد کشیدند تا مردم متوجه باشند و نگذارند قاتل بگریزد. «فلما سمع النّاس الضّجّه»؛مردم وقتی صدای امیرالمؤمنین را شنیدند،«ثار الیه کل من کان فی المسجد»؛ همه به طرف محراب مسجد ریختند، اما نمی دانستند چه اتفاقی افتاده است و باید چه کار کنند. «ثم احاطوا بأمیرالمؤمنین»؛ بعد آمدند اطراف امیرالمؤمنین جمع شدند.«و هم یشید رأسه بمئزره والدّم یجری علی وجهه ولحیته»؛ وقتی مردم جمع شدند، دیدند حضرت در همان حال ضعف و در حالی که فرقشان شکافته است، دارند با دستمالی زخم خود را می بندند و خون بر صورت و محاسن آن بزرگوار جاری است. «وقد خضبت بدمائه»؛ محاسن آن حضرت که سفید بود، با خون آن بزرگوار رنگین شده بود. «و هو یقول هذا ما وعد الله و رسوله و صدق الله و رسوله»؛ این همان وعده ی خدای متعال و پیغمبر اوست، و خدای متعال و پیغمبرش راست گفتند و وعده ی آنها تحقق پیدا کرد.

سیمای امام زمان (عج) در روایات

19 روایت زیبا در مورد امام زمان (عج)

۱٫ قال النبی ـ صلّی الله علیه و آله ـ: لا تذهبُ الدنیا حتی یقوم بامر اُمتی رجلٌ من ولد الحسین یَملأُ عدلاً کما مُلِئت ظُلماً و جَوراً. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۶۶»

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند:«دنیا به پایان می رسد تا مردی از فرزندان حسین ـ علیه السّلام ـ عهده دار مسائل و مصالح امتم گردد او زمین را آنچنان که پر از ظلم و جور شده، پر از عدل می کند.

۲٫ قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ لِفاطمه فی مرضِهِ: و الّذی نفسی بیده لابُدَّ لِهذِهِ الاُمَّهِ مِن مهدیٍ و هو و اللهِ مِن وُلدِکِ. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۶۷»

پیامبر اکرم در مریضی که منجر به وفاتشان شد به فاطمه فرمودند: قسم به آن کسی که جانم در دست اوست حتماً مهدی و هدایت گری برای این دست می آید و قسم به خدا او فرزند تو است.

۳٫ قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: انَّ خُلَفائی و اوصیائی و حُجَجِ اللهِ علی الخَلقِ بعدی اثنا عشر اوَّلُهم اخی و آخِرُهم وَلَدی. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۱»

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند:«همانا جانشینان و اوصیاء من و حجت های الهی بر مردم بعد از من دوازده نفرند اولی آنها برادرم (علی) و آخرینشان فرزندم می باشد.

۴٫ قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: والّذی بَعَثَنی بالحقِّ نبیاً لولم یبقِ من الدنیا الا یومٌ واحدٌ لا طالَ اللهُ ذلک الیومَ حتی یُخرُجَ منه وَلَدی المهدیُّ فَیَنْزِلُ روحُ الله عیسی بن مریم ـ علیه السّلام ـ فَیُصلِّی خَلْفَه. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۱»

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: قسم به آن کس که مرا به حق به نبوت مبعوث کرد اگر از دنیا جز یک روز باقی نماند آن روز را طولانی می کند تا فرزندم مهدی در آن روز قیام کند پس عیسی بن مریم فرود می آید و پشت سرش نماز می خواند.

۵٫ قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: طُوبی لمن ادرک قائمُ اهل بیتی و هو مقتدٍ به قبل قیامِهِ یأتِمُ به و بائمهِ الهُدی من قبلِهِ و یَبرَأُ الی الله من عدوِّهم اُولئِکَ وُفقائی و اکرمُ اُمَّتی علیَّ. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۲»

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: خوشا به حال کسی که زمان قائم ـ علیه السّلام ـ را درک کند در حالی که قبل از قیامش از او پیروی می کرده به او و ائمه هدا قبل از او متمسک شده و از دشمنانشان، به سوی خداوند بی زاری جسته آنها دوستان من و کریم ترینِ امت من هستند.

سخنانی زیبا از امام حسن مجتبی (ع)

سه خصلت تباه کننده

هلاک الناس فی ثلاث : الکبر و الحرص و الحسد

فالکبر هلاک الدین و به لعن ابلیس

 و الحرص عدو النفس و به اخرج آدم من الجنة

و الحسد رائد السوء و منه قتل قابیل هابیل

ترجمه :

هلاکت مردم در سه خصلت است :

تکبر و حرص و حسادت

تکبر دین انسان را میگیرد و ابلیس بخاطر تکبر لعنت شد

و حرص دشمن جان انسان است و حضرت آدم بخاطر آن از بهشت اخراج شد

و حسادت محور بدی است و بواسطه آن قابیل ، برادر خود هابیل را کشت

                                         بحار الانوار – ج 78 – ص 111

 

تعلیم و تعلم

علّم الناس علمک و تعلم علم غیرک

فتکون قد اتقیت علمک او علمت ما لم تعلم

ترجمه :

دانش خود را به دیگران بیاموز و دانسته های دیگران را یاد بگیر

تا اینکه هم علمت را  حفظ کنی و هم چیزی را که نمیدانی بیاموزی

                                   بحار الانوار – ج 78 – ص 111

 

معنای جوانمردی

قیل فما المروّة ؟

قال : حفظ الدین و اعزاز النفس و لین الکنف و تعهد الصنیعة و اداء الحقوق

ترجمه :

از حسن (ع) امام سوال شد : مردانگی چیست ؟

امام فرمود :  مردانگی یعنی حفظ دین و گرامی داشتن شخصیت خود و نرمخویی با مردم و نیکوکاری مستمر و رعایت و ادای حقوق دیگران

                                         بحار الانوار – ج 78 – ص 102

 

 ترس یعنی چه ؟

قیل فما الجبن ؟

قال (ع) : الجرأة علی الصدیق و النکول عن العدو

ترجمه :

از امام حسن (ع) سوال شد :  ترس یعنی چه ؟

فرمود : یعنی دلیری ( و سوء استفاده ) در حق دوست و عقب نشینی در برابر دشمن .

                              تحف العقول – ص 235

 

 معاشرت با مردم

صاحب الناس مثل ما تحب ان یصاحبوک به

ترجمه :

با مردم آنگونه رفتار و معاشرت کن که دوست داری با تو آنگونه باشند .

                                بحار الانوار – ج 78 – ص 116

 

 نشانه پستی

اللؤم ان لا تشکر النعمة

ترجمه :

نا شکری و قدر نشناسی ، نشانه پستی انسان است

                                              تحف العقول – ص 233

 

 اولویت امور واجب

اذا اضرت النوافل بالفریضة فارفضوها

ترجمه :

هر گاه کارهای مستحبی ( و غیر واجب ) به واجبات لطمه بزند ، کارهای مستحب را کنار بگذارید .

                                         بحار الانوار – ج 78 – ص 109

آموزش روزه به کودکان

روش تربیتی ائمه اطهار(ع) در آموزش روزه داری به فرزندان

روزه گرفتن یکی از واجبات دین اسلام است که هر فرد مسلمان باید علاوه بر عمل نمودن به  آن با اتخاذ شیوه های صحیح و بر گرفته از روایات انجام این واجب الهی را در فرزندانشان نهادینه کنند.
اما اینکه ائمه (ع) از چه روشی برای آموزش روزه داری به کودکان استفاده می کردند با مطالعه سیره ائمه معصوم (ع) و بررسی احادیث وارد شده می توان به نکات و روشهای زیر اشاره کرد:

1- اعطای بینش و شناخت

پیامبرگرامی اسلام(ص) و به تبع آن بزرگوار ائمه(ع) قبل از ورود به ماه مبارک رمضان توصیه های لازم را بیان می نمودند و ارزش و اهمیت روزه گرفتن را شرح می دانند؛
ٍ عَنِ الْمِسْمَعِیِ‏ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یُوصِی‏ وُلْدَهُ‏ إِذَا دَخَلَ‏ شَهْرُ رَمَضَانَ‏ فَأَجْهِدُوا أَنْفُسَکُمْ فَإِنَّ فِیهِ تُقَسَّمُ الْأَرْزَاقُ وَ تُکْتَبُ الْآجَالُ وَ فِیهِ یُکْتَبُ وَفْدُ اللَّهِ الَّذِینَ یَفِدُونَ إِلَیْهِ وَ فِیهِ لَیْلَةٌ الْعَمَلُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ. (الکافی ج4 ص 66)
در روایتی مسمعی می گوید:امام صادق (علیه السلام) هنگام داخل شدن ماه رمضان، فرزندانش را سفارش می کرد و می فرمود: خودتان را به زحمت بیندازید و بکوشید؛ زیرا در این ماه روزی ها تقسیم می شود، اجلها معین می شود، زائران خانه خدا که به سوی او حرکت می کنند تعیین می شوند و در این ماه شبی است که عمل در آن شب، از عمل هزار ماه برتر است.

2-  ایجاد عادت

در سیره معصومان (ع) آموزش روزه داری کودکان قبل از آنکه به سن تکلیف برسند آغاز می شد

 عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّا نَأْمُرُ صِبْیَانَنَا بِالصِّیَامِ إِذَا کَانُوا بَنِی‏ سَبْعِ‏ سِنِینَ‏ بِمَا أَطَاقُوا مِنْ صِیَامِ الْیَوْمِ فَإِنْ کَانَ إِلَى نِصْفِ النَّهَارِ وَ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ أَوْ أَقَلَّ فَإِذَا غَلَبَهُم‏ الْعَطَشُ وَ الْغَرَثُ أَفْطَرُوا حَتَّى یَتَعَوَّدُوا الصَّوْمَ وَ یُطِیقُوهُ فَمُرُوا صِبْیَانَکُمْ إِذَا کَانُوا أَبْنَاءَ تِسْعِ سِنِینَ بِمَا أَطَاقُوا مِنْ صِیَامٍ فَإِذَا غَلَبَهُمُ الْعَطَشُ أَفْطَرُوا.(الکافی ج‏4، ص 125)
ما کودکانمان را در هفت سالگی امر می‌کنیم تا به اندازه توانایی شان، نصف روز یا بیشتر یا کمتر روزه بگیرند، هنگامی که تشنگی و گرسنگی بر آنان غالب آمد، دستور می‌دهیم که افطار کنند. این عمل، برای آن است که به روزه گرفتن عادت نمایند، پس، شما کودکان (پسران) خود را در نه سالگی به اندازه توانایی شان به روزه گرفتن امر کنید و چون تشنگی و گرسنگی بر آنان غالب شد، افطار کنند.

بنابراین روزه گرفتن کودکان که در عرف دینداران «روزه کله گنجشکی» شهرت دارد همسو و همنوای با سیرة معصومین(ع) در آموزش روزه‌داری است.

ازاین روایت مطلب دیگری نیز به دست می آید و آن اینکه در عادت دادن به روزه داری دو نکته را باید رعایت کرد:تدریج و تسهیل.

توضیح اینکه: در آموزش روزه نباید انتظار داشت کودک با دو یا چند روز روزه داری به این عمل عادت کند بلکه عادت فرایندی طولانی است لذا در این روایت امام(ع) شروع این آموزش را نه سالگی معین کرده است که شش سال تا سن بلوغ فاصله دارد.

 به علاوه در آموزش روزه باید توانایی جسمانی کودک را در نظر گرفت و متناسب با آن از کودک انتظار روزه داری داشت به تدریج که توانایی کودک بیشتر می شود مدت بیشتری را روزه می گیرند و این فرایند ادامه می یابد تا جایی که بعد از چند سال به راحتی می توانند تمام روز را روزه بگیرند.

لذا توانایی روزه داری تنها به رشد جسمانی نیست بلکه علاوه بر آن وابسته به عادت نیز هست چه بسا افراد بزرگسالی که به لحاظ جسمانی قوی اند اما چون عادت به تحمل گرسنگی و تشنگی نکرده اند توانایی روزه گرفتن را ندارند.

کدام واجب در مغرب ماه رمضان مقدم است ؟

منبع : چند جرعه معنویت

در ایام ماه مبارک رمضان، پس از اذان مغرب،

همزمان دو چیز بر ما واجب می شود.

کدام را اول انجام دهیم؟

افطار یا نماز؟

در منابع دینی، احادیث و روایاتی وجود دارد مبنی بر « به تاخیر نیانداختن افطار » :

 

- قال رسول الله‏ صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله: لا یَزالُ النّاسُ بِخَیرٍ ما عَجَّلُوا الفِطرَ (1) ؛

مردم، تا وقتى که زود افطار می ‏کنند، در نیکی ‏اند.   

- قال رسول الله‏ صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله: عَجِّلُوا الإِفطارَ و أخِّرُوا السَّحورَ (2) ؛

 افطارى را زود بخورید و سحرى را به تأخیر اندازید. 

- قال رسول الله صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله: مِن فِقهِ الرَّجُلِ فی دینِهِ تَعجیلُ فِطرِهِ و تَأخیرُ سَحورِهِ (3) ؛

از دین‏ شناسى مرد (فرد)، زود افطارى خوردن و تأخیر در سحرى خوردن است. 

 

احادیث و روایاتی نیز وجود دارد مبنی بر « اولویت نماز بر افطار » : 

 

* از امام باقر علیه ‏السلام روایت شده است: « نماز را بر افطار مقدّم می ‏دارى، مگر آن که با گروهى باشى که اوّل، افطار می ‏کنند. پس با آنان مخالفت نکن و با ایشان افطار کن، وگرنه اوّل، نماز بخوان؛ چرا که بهتر از افطار است و نمازت با حالت روزه نوشته می ‏شود و این نزد من، محبوب‏تر است. » (4)     

* براى روزه‏ دار، مستحب است که اگر توان داشته باشد، پیش از افطار، نماز بخواند. (5) 

* عیون أخبار الرضا علیه ‏السلام به نقل از رجاء بن ابى ضحّاک، در توصیف روزه امام رضا علیه‏ السلام نقل می‌کند: هر گاه در شهرى دَه روز می ‏ماند، روزه بود و افطار نمی ‏کرد. پس چون شب فرا می ‏رسید، اوّل پیش از افطار، نماز می ‏خواند. (6)

* روایت شده که: هر گاه می ‏توانستى نماز را آگاهانه و با همه حدود و آدابش، پیش از آن که افطار کنى، بخوانى، بهتر آن است که قبل از افطار کردن، نماز بخوانى؛ و اگر از کسانى بودى که دلت پیش افطار کردن بود و میل تو، تو را از نماز مشغول مى ‏کرد، اوّل، افطار کن تا وسوسه نفْسِ ملامتگر از تو برهد، جز این که شرط است که پرداختن به افطار پیش از نماز، سبب نشود که وقت نماز بگذرد. (7)

 

در غروب های ماه مبارک رمضان، جز این دو واجب، چه کارهای دیگری انجام دهیم؟

صدقه دادن

* هر کس پیش از افطار کردن، گِرده‏اى نان به بینوایى صدقه دهد، خداوند، گناهش را مى ‏آمرزد و براى او ثواب آزاد کردن بنده‏ اى از فرزندان اسماعیل را مى ‏نویسد. (8)

* امام صادق علیه ‏السلام فرمود که امام سجّاد علیه ‏السلام هر روز که روزه مى ‏گرفت، دستور مى ‏داد که گوسفندى ذبح شود و قطعه قطعه و پخته گردد. عصر که مى‏ شد، بر روى دیگ‏ها خم مى ‏شد تا بوى آب‏ گوشت را در حال روزه احساس کند. سپس مى ‏فرمود: «ظرف‏ها را بیاورید. براى فلان خانواده بریزید. براى فلان خانواده بریزید... .» سپس نان و خرماى خشک مى‏ آوردند و غذایش همان بود. درود خدا بر او و پدرانش باد! (9)

قرائت سوره مبارکه قدر

* هر کس هنگام افطارى و سحرى خوردن، سوره « إنّا أنزلناه » بخواند، میان آن دو (وقت) همچون کسى خواهد بود که در راه خدا به خون خویش آغشته است. (10)       

 

دعا کردن

* براى روزه ‏دار، هنگام افطارش، یک دعاى مستجاب است. (11)  

* هر روزه‏ دارى، یک دعا (ى مستجاب) دارد. پس هر گاه خواست افطار کند، هنگام اوّلین لقمه بگوید: «اى آن که آمرزشت گسترده است! مرا بیامرز!» ( یا واسِعَ المَغفِرَةِ اغفِر لی )     (12)  

* هر بنده روزه‏ دارى، هنگام افطارش، یک دعاى مستجاب دارد، که آن، یا در دنیا به او داده مى ‏شود و یا براى آخرتش ذخیره مى ‏شود.(13)

* سه نفرند که دعایشان رد نمى ‏شود: روزه ‏دار، تا آن که افطار کند؛ پیشواى دادگر؛ و نفرین ستم‏دیده. (14)

* چهار نفرند که دعایى از آنان رد نمى ‏شود، تا آن که درهاى آسمان براى آنان گشوده شود و دعایشان به عرش برسد: ... (یکی از آنان) روزه‏ دار، تا آن که افطار کند. (15)

 

و در پایان پاسخ یکی از مراجع عظام تقلید به این سوال: « اول نماز یا افطار؟ »

 

پاسخ معظم له آیت الله العظمی محقق کابلی:

در صورتی که غروب شرعی ثابت شود می توان افطار کرد، فرقی نمی کند که بعد از ثابت شدن غروب شرعی اول نماز بخواند یا افطار کند، یعنی در مسئله تقدیم و تأخیر افطار از نماز تفاوت نیست که اول نماز خوانده شود یا افطار کند؛ هرچند نماز اول وقت فصیلتش بسیار زیاد است.