ایرانیان ، قوم ممدوح قرآن

آیه ی 54 سوره ی مائده و حدیث پیامبر در مورد ایرانیان

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکافِرینَ یُجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لَآئِمٍ ذالِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ واسِعٌ عَلیمٌ (54)

در این آیه، سخن از  افرادی  است که طبق پیش بینى قرآن، بعدها از آئین مقدس، بر مى گردند!

در آغاز آیه، به عنوان یک قانون کلّى به همه مسلمانان اخطار مى شود که: «اى کسانى که ایمان آورده اید! هر کس از شما، از آیین خود بازگردد (به خدا زیانى نمى رساند ، بلکه) خداوند، گروهى (جدید) را (بجای آنان) مى آورد» (یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللّهُ بِقَوْم).

باید دانست ، دلى که از محبّت خدا خالى شد ، بیمار و وابسته به دنیا و کفّار مى‏شود، ولى دلى که از مهر خدا پُر است، هرگز وابسته نمى‏شود.

در ادامه آیه ، خداوند برای گروه جدید ، یکسری صفات را معرفی می نماید :

1 ـ آنها کسانى هستند که به خدا عشق می ورزند و جز به خشنودى او نمى اندیشند ، خداوند هم در مقابل،  آنها را دوست دارد (یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ).

2 و 3 ـ آنها در برابر مؤمنان خاضع و مهربان، و در برابر دشمنان و ستمکاران، سرسخت، انعطاف ناپذیر و پر قدرتند ! (أَذِلَّة عَلَى الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّة عَلَى الْکافِرینَ).

4 ـ جهاد در راه خدا به طور مستمر از برنامه هاى آنهاست (یُجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللّهِ).

5 ـ آخرین امتیازى که براى آنان ذکر می شود این است که در راه انجام فرمان خدا و دفاع از حق، از ملامت هیچ ملامت کننده اى نمى هراسند و جنگ روانى، در آنان ، که از مؤمنین واقعى هستند ، اثرى ندارد. (وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِم).

و در پایان می فرماید: «به دست آوردن این امتیازات (علاوه بر کوشش انسان) مرهون فضل الهى است که هر کس بخواهد و شایسته ببیند مى‏دهد» (ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ). «و خداوند دایره فضل و کرمش، وسیع و به آنها که شایستگى دارند آگاه است» (وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ).

شآن نزول :

«هنگامی که آیه ۵۴ سوره مائده نازل گردید و عده ای از پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) درباره این آیه سؤ ال کردند دست خود را بر شانه سلمان زد و فرمود:
این و یاران او و هموطنان او هستند. و به این ترتیب از اسلام آوردن ایرانیان و کوششها و تلاشهاى پرثمر آنان براى پیشرفت اسلام در زمینه هاى مختلف، پیشگوئى کرد.


سپس فرمود: لو کان الدین معلقا بالثریا لتناوله رجال من ابناء الفارس :
«اگر دین (و در روایت دیگری اگر علم) به ستاره ثریا بسته باشد و در آسمانها قرار گیرد، مردانی از فارس (پارس) آن را در اختیار خواهند گرفت.»

خطبه بدون الف

خطبه حضرت علیّ ابن ابیطالب(علیه السّلام)

معروف به خطبه بدون الف

کفعمی در مصباح، از هشام بن سایب کلبی و او از ابی صالح روایت می کند که: روزی جمعی از اصحاب پیغمبر بحث می نمودند در اطراف این موضوع که کدام حرف است در حروف که از همه بیشتر در کلام موجود است؟ معلوم شد حرف الف از همه بیشتر است و هیچکس نمی نتواند کلامی بگوید که الف در آن نباشد.حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) حضور داشتند. بدون تأمّل و فی البداهه خطبه ای فرمودند. چنانکه عقلها حیران ماند و نام این خطبه را مونقه گذاشتند؛ یعنی در حسن و نیکویی و بلاغت، شگفت آور است. فرمودند:

داستان نمرود و دخترش

کار عجیب دختر نمرود

نمرود با دخترش (رعضه) نشسته بودند و منظره آتش انداختن حضرت ابراهیم(علیه السلام) را نگاه می‌کردند.

دختر نمرود بالای بلندی ایستاد تا ماجرا را به خوبی ببیند، دید که ابراهیم(علیه السلام) در میان آتش است اما در محوطه آتش، گلستانی ایجاد شده است.

دختر نمرود گفت: ای ابراهیم این چه حالی است که آتش تو را نمی‌سوزاند؟

حضرت ابراهیم(علیه السلام) فرمود: زبانی که به ذکر خداوند گویا باشد

و قلبی که معرفت خدا در او باشد آتش در او اثر ندارد.

دختر نمرود گفت: من هم مایل هستم با تو همراه باشم.

حضرت ابراهیم(علیه السلام) فرمود: بگو لا اله الا الله، ابراهیم خلیل الله و داخل آتش بشو .

دختر نمرود این جملات را گفت و پا در آتش نهاد و خود را نزد حضرت ابراهیم(علیه السلام) رساند و در حضورش ایمان آورد و به سلامت به جانب پدرش برگشت.

نمرود با دیدن این منظره تعجب کرد و در عین حال به خاطر ترس از مملکتش دختر را از راه موعظه و نصیحت نزد خود خواند ولی حرف نمرود در دختر اثر نکرد و دستور داد او را در میان آفتاب سوزان به چهار میخ بکشند.

خداوند مهربان به جبرییل فرمود: بگیر بنده مرا .

جبرییل رعضه را از آن مهلکه رهانید و نزد حضرت ابراهیم(علیه السلام) آورد.

رعضه در تمام مشقت‌ها با حضرت ابراهیم(علیه السلام) همراه بود تا آن که حضرت او را به همسری یکی از فرزندانش درآورد و خدای تعالی فرزندانی به آنها عنایت فرمود که همه بر مسند نبوت و پیامبری قرار گرفتند.

 

منبع:

خزینه الجواهر، ص663 .

عباد الرحمن

عباد الرحمن چه کسانی هستند؟

---

هر کس تلاشش را در این جهت قرار دهد که رفتار و کردار او دقیقاً بر اساس خواسته‌های پروردگارش باشد، از جمله بندگان صالح خدا خواهد بود.

---

بندگان صالح پروردگار چه مشخصات و ویژگی هایی دارند؟ در کدام سوره از قرآن ویژگی‌های عباد صالح آمده است؟

این تعبیر در آیه 105 سوره انبیاء آمده است که بندگان صالح پروردگار سرانجام وارث زمین خواهند شد: «وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ »؛

و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد.

اما در پاسخ به این‌که «بندگان صالح» چه ویژگی‌‌هایی دارند؟ باید گفت در نگاهی کلی، هرکس تلاشش را در این جهت قرار دهد که رفتار و کردار او دقیقاً بر اساس خواسته‌‌های پروردگارش باشد، از جمله این بندگان صالح خواهد بود.

در همین راستا قرآن کریم در آیاتی به برخی از ویژگی‌‌های آنان اشاره کرده است:

1. «یُۆْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُوْلَـئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ »؛ (آل عمران، 114)

به خدا و روز قیامت ایمان دارند و به کار پسندیده فرمان مى‏دهند و از کار ناپسند بازمى‏دارند و در کارهاى نیک شتاب مى‏کنند، و آنان از شایستگانند.

چهار ذکر قرآنی بسیار مؤثر

۴ ذکر قرآنی

امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:

1ـ در شگفتم برای کسی که ترس بر او غلبه کرده، چگونه به ذکر :

«حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ» (آل‌عمران/173) 

پناه نمی‌برد. در صورتی که خداوند به دنبال ذکر یاد شده فرموده است: «پس (آن کسانی که به عزم جهاد خارج گشتند، و تخویف شیاطین در آنها اثر نکرد و به ذکر فوق تمسک جستند) همراه با نعمتی از جانب خداوند (عافیت) و چیزی زاید بر آن (سود در تجارت) بازگشتند، و هیچگونه بدی به آنان نرسید.»

2ـ در شگفتم برای کسی که اندوهگین است چگونه به ذکر:

«لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ‏ مِنَ الظَّالِمِینَ» (انبیاء/87) 

پناه نمی برد. زیرا خداوند به دنبال این ذکر فرموده است: «پس ما یونس را در اثر تمسک به ذکر یاد شده، از اندوه نجات دادیم و همین گونه مومنین را نجات می‌بخشیم.»

3ـ در شگفتم برای کسی که مورد مکر و حیله واقع شده، چگونه به ذکر :

«اُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبادِ» (غافر/44) 

پناه نمی‌برد. زیرا خداوند به دنبال ذکر فوق فرموده است: «پس خداوند (موسی را در اثر ذکر یاد شده) از شر و مکر فرعونیان مصون داشت.»

4ـ در شگفتم برای کسی که طالب دنیا و زیبایی‌های دنیاست چگونه به ذکر :

«ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ»(کهف/39) 

پناه نمی‌برد، زیرا خداوند بعد از ذکر یاد شده فرموده است: «مردی که فاقد نعمت‌های دنیوی بود، خطاب به مردی که از نعمت‌ها برخوردار بود) فرمود: اگر تو مرا به مال و فرزند، کمتر از خود می‌دانی امید است خداوند مرا بهتر از باغ تو بدهد.»

منبع: بحارالانوار، ج90، ص184 و 185، به نقل از کتاب خصال شیخ صدوق

قرآن و تعلیم و تربیت

رابطه قرآن و تعلیم و تربیت

قرآن کلام وحی، کلام خداوند و کلام خالق انسان است
 

مقدمه:

قرآن کلام وحی، کلام خداوند و کلام خالق انسان است. عام است و فراگیر، که در کلیات و حتی بسیاری از جزئیات حیات بشر به عالمانه‌ترین شیوه‌ها وارد شده است، «و نزلنا علیک الکتاب تبیاناً لکل شیءٍ و هدیً و رحمةً و بشری للمسلمین».[1] قرآن کتاب هدایت است. «ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین».[2] و این تنها هدف نزول رسالت قرآن و بعث پیامبران است و البته لازمة هدایت تربیت است. قرآن راه را می‌نمایاند، «ان الدین عندالله الاسلام».[3] امّا به این نیز بسنده نمی‌کندو با برترین شیوه‌ها و روش‌ها انسان را گام به گام در این طریق راهنمایی می‌کند. به او می‌آموزد که چگونه این حیات مادی و معنوی را به حیات طیبة الهی بدل کند. در حقیقت قرآن هم مربی و هم هادی انسان است. وقتی از انسان سخن می‌گوید، چنان از اسرار پر رمز و راز او پرده بر می‌دارد که هیچ انسان شناسی را یارای چنان ادعایی نیست. او را با تمام جوانب و ابعاد، ویژگی‌های فطری، نقاط قوت و ضعف و توانمندی‌ها و استعدادهایش باز می‌شناساند. روش‌ها و شیوه‌های تربیتی ارائه شده توسط قرآن بسیار متنوع است و کاربرد هر کدام از آنها به مقتضای حکمت الهی، بر حسب موارد و شرایط و حالات افراد و گروه‌ها متفاوت می‌باشد. توجه مستقیم خطابات قرآنی و بقیة کتب آسمانی به انسان، نشان از توجه عمیق و دقیق همة ادیان الهی به ویژه اسلام به نفس انسانی و ابعاد مختلف وجودی او است. توجه اسلام به ابعاد فردی انسان، اعم از بعد عاطفی (وجدان، امیال، غرایز، احساسات و...) عقلانی (خرد، دانش، شناخت، افکار، عقاید و...) رفتاری و نیازهای زیستی، روحی، و روانی، عاطفی و... او، نشانگر این اهمیت است.
از آنجا که دین ارائه شده توسط کتب آسمانی و انبیاء الهی، به ویژه قرآن و پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ ، برنامه زندگی بشر می‌باشد،[4] پس منطقاً این برنامه باید بر تمام شئون زندگی او منطبق باشد. در قرآن و سنت برای انسان یک برنامه زندگی کاملاً منسجم و منظم طراحی شده است. به همین منظور تربیت در اسلام دارای راه و رسم منسجم و کاملی است. انسان برای بهره بردن از آن برنامة کامل، سالم و همه جانبه باید تحت یک تربیت صحیح و البته فراگیر به نحوی که تمام طول عمر او همة جوانب و ابعاد انسانی‌اش را در بر گیرد، باشد.[5]
قبل از بیان نوع ارتباط علم تعلیم و تربیت با قرآن، بهتر آن است تا مقصودمان از علم، تعلیم و تربیت را بیان نماییم و سپس به این مهم بپردازیم.

قرآن و بار امانت الهی

تحمل امانت الهى

«تصـدع» همان «تفرق» است و ایـن که کسى را که سردرد دارد
 

(لـو انزلنـا هذاالقـرآن علـى جبل لـرایته خـاشعا متصـدعا مـن خشیه الله و تلک الامثـال نضـربها للنـاس لعلهم یتفکرون.)

«اگر ایـن قرآن را بر کوهى فرو مى فرستادیم, یقینا آن(کوه) را از بیـم خدا فروتـن(و) از هـم پاشیده مى دیدى. و ایـن مثل ها را براى مردم مـى زنیـم باشـد که آنان بیندیشنـد.»

«تصـدع» همان «تفرق» است و ایـن که کسى را که سردرد دارد «صداع» مى گویند براى آن است که انسان احساس مـى کند ایـن اعصاب دارد از هـم جدا مى شـود, احساس تصدع مى کند یعنى تفرق اعصاب سر مى کند. هـم چنیـن وقتـى که مطلب سنگیـن باشد و انسان در آن مطلب غور کند سرش درد مى گیرد لذا خداوند فرمود: کوه سردردى گرفت و ایـن سردرد و صداع او مایه تصدع او مى شد و ایـن تصدع او جوارح او را خاشع مى کرد و قهرا ریز ریز مى شد, کوه که ریز ریز مى شـود کره زمیـن هـم متلاشى خـواهد شد, چـون کره زمیـن به کـوه زنده است. خـداوند سبحان در آیات فراوانـى کـوه ها را به منزله لنگر کره زمیـن مـى داند. کره زمیـن که در حال حرکت است لنگرى مى خـواهد که آن را حفظ کند.

فضیلت تلاوت قرآن

فضیلت قرائت قرآن

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در فضیلت قرائت قرآن در منزل فرموده‌اند: خانه‌های خود را به تلاوت قرآن روشن کنید

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در فضیلت قرائت قرآن در منزل فرموده‌اند: خانه‌های خود را به تلاوت قرآن روشن کنید و آنها را گورستان نکنید. چنانچه یهود و نصاری کردند، در کلیساها و عبادتگاه‌های خود نماز کنند، ولی خانه‌های خویش را معطل گذارند زیرا که هر گاه در خانه تلاوت قرآن بسیار شد، خیر و برکتش زیاد شود و اهل آن به وسعت رسند و آن خانه برای اهل آسمان درخشندگی دارد چنانچه ستارگان آسمان برای اهل زمین می‌درخشند.»[1]
امام صادق ـ علیه السّلام ـ نیز فرمودند: «خانه‌ای که در آن شخص مسلمانی قرآن می‌خواند، اهل آسمان آن خانه را بنگرند چنانچه اهل دنیا ستاره درخشان را در آسمان بنگرند.»

صلوات بفرستید

امام صادق علیه السلام:

أثقَلُ ما یوضَعُ فی المیزانِ یَومَ القیامَةِ

الصَّلاةُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ اهل بَیتِهِ.


سنگین ترین چیزی که روز قیامت
 در ترازوی اعمال قرار داده می شود
صلوات بر محمد و اهل بیت اوست.

سخاوت و بخشش در روایات

امام على علیه السلام :

الغِنَى الاکبَرُ الیَأسُ عَمّا فى اَیدِى الناسِ؛

بى اعتنائى و امید نداشتن بدانچه در دست مردم است بزرگترین توانگرى است.

(نهج البلاغه)

امام على علیه السلام :

اَلسَّخاءُ یُکسِبُ المَحَبَّةَ وَیُزَیِّنُ الخلاقَ؛
سخاوت، محبّت آور و زینت اخلاق است.

غررالحکم، ج2، ص10، ح1600

امام صادق علیه السلام :

اَلسَّخاءُ مِن أخلاقِ الأنبیاءِ ، وهُوَ عِمادُ الإیمانِ ، ولا یَکونُ مُؤمِنٌ إلاّ سَخیّا ، ولا یَکونُ سَخیّا إلاّ ذو یَقینٍ وهِمَّةٍ عالیَةٍ ؛ لأِنَّ السَّخاءَ شُعاعُ نورِ الیَقینِ ، ومَن عَرَفَ ما قَصَدَ هانَ عَلَیهِ ما بَذَلَ؛

سخاوت از اخلاق پیامبران و ستون ایمان است . هیچ مؤمنى نیست مگر آن که بخشنده است و تنها آن کس بخشنده است که از یقین و همّت والا برخوردار باشد ؛ زیرا که بخشندگى پرتو نور یقین است . هر کس هدف را بشناسد بخشش بر او آسان شود .

بحارالأنوار، ج71، ص355، ح17

امام صادق علیه السلام :

اَلسَّخاءُ ما کانَ ابتِداءً ، فَأمّا ما کانَ مِن مَسألَةٍ فَحَیاءٌ وتَذَمُّمٌ؛
سخاوت آن است که بى درخواست انجام گیرد، اما سخاوتى که در مقابل درخواست باشد ناشى از شرمندگى و براى فرار از سرزنش است.

بحارالأنوار، ج71 ، ص357، ح21

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

اَلسَّخىُّ قَریبٌ مِنَ اللّه  ، قَریبٌ مِنَ النّاسِ ، قَریبٌ مِنَ الجَنَّةِ؛
سخاوتمند به خدا، مردم و بهشت نزدیک است.

بحارالأنوار، ج73، ص308، ح37

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

طَعامُ السَّخىِّ دَواءٌ وطَعامُ الشَّحیحِ داءٌ؛
غذاى سخاوتمند، داروست و غذاى بخیل، درد.

بحارالأنوار، ج71، ص357، ح22

امام صادق علیه ‏السلام :

ـ لَمّا سُئلَ عَن حَدِّ السَّخاءِ ـ : تُخرِجُ مِن مالِکَ الحَقَّ الّذى أوجَبَهُ اللّه  عَلَیکَ ، فَتَضَعَهُ فى مَوضِعِهِ؛
در پاسخ به سئوال از مرز سخاوت فرمودند: حقوقى را که خداوند بر اموال تو واجب کرده است، خارج کنى و آن را در جاى خودش قرار دهى.

غررالحکم، ج1، ص113، ح413

رسول اکرم صلی الله علیه و آله :

إنَّ اللّه  یُبغِضُ البَخیلَ فى حَیاتِهِ ، اَلسَّخىَّ عِندَ وَفاتِهِ؛
خداوند از کسى که در زندگى بخیل باشد و در هنگام مرگ سخى شود، نفرت دارد.

بحارالانوار

امام حسن عسگرى علیه السلام :

إنَّ لِلسَّخاءِ مِقدارا فَإن زادَ عَلَیهِ فَهُوَ سَرَفٌ؛
سخاوت اندازه اى دارد که اگر از آن فراتر رود اسراف است.

غررالحکم، ج5، ص314، ح 8529 و 8530