حضرت خدیجه، اولین شیعه على علیهالسلام
خدیجه و ازدواج با پیامبر اکرم
«کانت خدیجة امرأة عاقلة شریفةً مع ما اراد الله بها من الکرامة و الخیر و هى یومئذ افضلهم نسبا و اعظمهم شرفا و اکثرهم مالاً(1) ؛ خدیجه بانویى عاقل و شریف بود. به اضافه آنچه خداوند از بزرگوارى و خیر نسبت به او اراده کرده بود و او آن روز برترین در نسب و بزرگترین در شرف و ثروتمندترین زنان در زمان خود بود.»
حضرت خدیجه علیهاالسلام دختر خویلد ـ که 68 سال پیش از هجرت در قریش متولد شده بود - (2) بانویى پرهیزکار و پاکدامن بود. چنانکه به طاهره(3) مشهور شد، او به دلیل استعداد قوى خود، یکى از ثروتمندترین افراد قریش بود. با این همه، همواره بخشى از اوقات خود را در محضر علماى بزرگ و کسب دانش از آنان مىگذراند. در همین نشستهاى علمى بود که متوجّه شد، به زودى پیامبرى ظهور خواهد کرد.(4) با روى دادن اتفاقى چند، سرانجام پیامبر خاتم را شناخت و به تقاضاى خود با وى ازدواج کرد. این رویداد بزرگ در حدود 28 سال قبل از هجرت روى داد(5) و از آن پس خدیجه عمر خود را به همدلى، همسرى، همرازى و همراهى پیامبر اکرم (صلىاللهعلیهوآله) گذراند.
على و محمد نور واحد
بنابر نظر مشهور، امیرمؤمنان على علیهالسلام در سیزدهم رجب سى سال پس از عام الفیل در میان خانه کعبه متولد شد و در آن وقت پیامبر صلىاللهعلیهوآله بیست و هشت ساله بود.(6) در روایات معتبر مىخوانیم: پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله فرمود:«ان الله تبارک و تعالى خلق علیّا من نورى و خلقنى من نوره و کِلانا من نورٍ واحد؛ خداوند تبارک و تعالى على را از نور من و مرا از نور خودش خلق کرد و هر دوى ما از یک نور هستیم.»(7)
این روایت به خوبى میزان همبستگى پیامبر صلىاللهعلیهوآله و على علیهالسلام را نشان مىدهد، لذا طبیعى است که بعد از تولد على علیهالسلام، پیامبر نهایت کوشش خود را جهت ارتباط بیشتر با على علیهالسلام صرف کنند.
جبرئیل بر پیامبر صلىاللهعلیهوآله نازل شد و فرمود: «از گریه خدیجه، ملائکه به گریه در آمدند. او را بخواه و سلام به او برسان و بگو، خدا به تو سلام مىرساند و او را به خانهاى در بهشت که از نور زینت شده است، بشارت ده.»
بر اساس منابع تاریخى پیامبر صلىاللهعلیهوآله تا سه سالگى على، در خانه ابوطالب بود.(8) پس از آن به منزل خدیجه علیهاالسلام رفت. در طول این مدت پیامبر همواره در تربیت على (علیهالسلام) مىکوشید و با او پیوند داشت، لذا هنگامى که مادر حضرت على (علیهالسلام) نوزادش را خدمت رسول خدا آورد، پیامبر (صلىاللهعلیهوآله) از او خواست، گهواره على را کنار رختخوابش قرار دهد، حضرت گهواره على علیهالسلام را تکان مىداد؛ به او غذا مىداد؛ على (علیهالسلام) را بغل مىگرفت و مىفرمود: «این کودک برادر و در آینده ولى، یاور، وصى و همسر دختر من خواهد بود.»(9)
حضرت على علیهالسلام بعدها این توجه خاص پیامبر اکرم را این گونه توضیح داده است: «شما از خویشاوندى نزدیک من با رسول خدا و مقام مخصوصى که نزد او داشتم، مطلع هستید. مرا در کنار خود قرار مىداد، هنگامى که نوزاد بودم، مرا به سینه خود مىگرفت و در کنار بستر خود مرا حمایت مىکرد و بوى خوش خود را به مشامم مىرساند. او غذا را در دهان من مىگذاشت.» (10)
على در خانه خدیجه
طبیعى بود که این عشق و علاقه حضرت محمد(صلىاللهعلیهوآله) به على که از جایگاهی الهى و منبعث از پیوستگى حقیقى آن حضرت به امیرمؤمنان بود، او را وادار مىکرد به نحوى على علیهالسلام را بیشتر با خود همراه سازد و او را با تربیت الهى خود تربیت کند. لذا مىبینیم خود حضرت پیشنهادى به ابوطالب مىدهد و على را به خانهاش مىآورد و حضرت خدیجه با على علیهالسلام آشنا مىشود.
دوران قبل از بعثت
على در خانه خدیجه رشد و نمو مىیابد و خدیجه مانند مادرى مهربان به وى مىنگرد. بیشترین لحظات عمر على(علیهالسلام) در این دوره نیز با پیامبر اکرم سپرى مىشود. هر چند در خانه خدیجه است ولى پیامبر چون قصد دارد بر او در تمام مراحل نظارت کند، توجه ویژهاى به او مىکند، خصوصا در دورههاى طولانى اعتکاف در غار حرا و ... لذا امام علی (علیهالسلام) خود مىفرمود: «و لقد کنت اتّبعه اتباع الفصیل اثر امه یرفع لى کل یوم من اخلاقه علما و یامرنى بالاقتداء به(11)؛ من مانند بچه ناقهاى که دنبال مادر مىرود، در پى پیامبر مىرفتم، هر روز از اخلاق خود نکتهاى به من مىآموخت و دستور مىداد از آن پیروى کنم.»
آرى! به تعبیر ابن ابى الحدید: «على آنچنان با پیامبر همراه بود که هر وقت پیامبر اکرم از شهر خارج مىشد و به غار حرا مىرفت، او را نیز با خود مىبرد.»(12)
البته حضرت على علیهالسلام در این دوره براى تهیه غذا به منزل بر مىگشت و از خدیجه علیهاالسلام غذاى لازم را براى پیامبر صلىاللهعلیهوآله مىگرفت و به حضرت مىرساند. همچنین اگر لازم بود، خبرى به خدیجه (علیهاالسلام) یا پیامبر رسانده شود، على(علیهالسلام) این کار را انجام مىداد.
دوره بعثت
رسالت غیر علنى
آنگونه که گفتیم، ارتباط پیامبر با على (علیهماالسلام) صرفا یک ارتباط عاطفى یا خویشاوندى نبود، بلکه برآمده از پیوندى قدسى بود. از این روى، با این که على (علیهالسلام) هنوز کودکى چندین ساله است، زودتر از خدیجه (علیهاالسلام) ایمان مىآورد و حضرت خدیجه بعد از وى به عنوان دومین نفر و اولین زن، اسلام را مىپذیرد. بر این اساس پیامبر اکرم فرمود: «اوّلکم واردا على الحوض، اوّلکم اسلاما، على بن ابى طالب...؛ نخستین کسى که بر حوض(کوثر) بر من وارد مىشود، اولین کسى است که اسلام آورد. (یعنى) على بن ابى طالب است.»(13)
در روایتى دیگر امام على علیهالسلام نیز بر این واقعیت تأکید مىکند: «لقد صلیت مع رسول الله قبل الناس بسبع سنین و انا اول من صلى معه؛(14) من هفت سال قبل از مردم با رسول خدا نماز گزاردم و من اولین کسى هستم که با او نماز گزارد.»
بعد از حضرت على علیهالسلام، خدیجه علیهاالسلام نیز ایمان مىآورد و به این ترتیب خانواده سه نفرى رسول خدا صلىالله علیه وآله همه مؤمن به دین او مىشوند.
