در مکتب اهل بیت (ع)

معنای سنت - بدعت - جماعت و تفرقه

امام على علیه السلام :

ـ وَ قَدْ سُئِلَ عَنْ تَفسیرِ السُّنَّةِ وَ الْبِدْعَةِ وَ الْجَماعَةِ وَ الْفُرْقَهِ : اَلسُّنَّةُ ـ و اللّه  ـ سُنَّةُ مُحمِّدٍ صلى الله علیه و آله وَ الْبِدْعَةُ ما فارَقَها وَ الْجَماعَةُ ـ وَ اللّه  ـ مُجامَعَةُ اَهْلِ الْحَقِّ وَ اِنْ قَلّوا وَ الْفُرقَةُ مُجامَعَةُ اَهْلِ الْباطِلِ وَ اِنْ کَثُروا؛

در پاسخ به پرسش از معناى سنّت، بدعت، جماعت و تفرقه فرمودند: به خدا سوگند، سنّت، همان سنّت محمّد صلى الله علیه و آله است و بدعت آنچه خلاف آن باشد و به خدا قسم، جماعت، همدست شدن با اهل حق است هر چند اندک باشند و تفرقه، همدستى با اهل باطل است هر چند بسیار باشند.

نشانه های توبه کننده

پیامبر صلى الله علیه و آله :

اَمّا عَلامَةُ التّائِبِ فَاَرْبَعَةٌ: اَلنَّصیحَةُ لِلّهِ فى عَمَلِهِ وَ تَرْکُ الْباطِلِ وَ لُزومُ الْحَقِّ وَ الْحِرْصُ عَلَى الْخَیْرِ ؛

نشانه توبه کننده چهار است: عمل خالصانه براى خدا، رها کردن باطل، پایبندى به حق و حریص بودن بر کار خیر.

حـــق و باطل

امام صادق علیه السلام :

اَبَى اللّه  اَنْ یُعَرِّفَ باطِلاً حَقّا اَبَى اللّه  اَنْ یَجْعَلَ الْحَقَّ فى قَلْبِ الْمُؤْمِنِ باطِلاً لا شَکَّ فیهِ وَ اَبَى اللّه  اَنْ یَجْعَلَ الْباطِلَ فى قَلْبِ الْـکافِر الْمُخالِفِ حَقّـا لا شَکَّ فیهِ وَ لَوْ لَمْ یَجْعَلْ هذا هکَذا ما عُرِفَ حَقٌّ مِنْ باطِلٍ؛

خداوند اِبا دارد از این که باطلى را حق معرفى نماید، خداوند اِبا دارد از این که حق را در دل مؤمن، باطلى تردیدناپذیر جلوه دهد، خداوند اِبا دارد از این که باطل را در دل کافر حق ستیز به صورت حقى تردیدناپذیر جلوه دهد، اگر چنین نمى کرد، حق از باطل شناخته نمى شد.

خوش اخلاقی در کلام اهل بیت (ع)

1 -  اخلاق خوش برای زندگی درست

پیامبر صلى الله علیه و آله:

ثَلاثٌ مَنْ لَمْ تَکُنْ فیهِ فَلَیْسَ مِنّى وَ لا مِنَ اللّه‏ِ عَزَّوَجَلَّ. قیلَ: یا رَسولَ اللّه‏ِ، وَ ما هُنَّ؟ قالَ: حِلْمٌ یَرُدُّ بِهِ جَهْلَ الْجاهِلِ وَ حُسْنُ خُلْقٍ یَعیشُ بِهِ فِى النّاسِ وَ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعاصِى اللّه‏ِ عَزَّوَجَلَّ؛

سه چیز است که هر کس نداشته باشد نه از من است و نه از خداى عزّوجلّ. عرض شد: اى رسول خدا! آنها کدامند؟ فرمودند: بردبارى که به وسیله آن جهالت نادان را دفع کند، اخلاق خوش که با آن در میان مردم زندگى کند و پارسایى که او را از نافرمانى خدا باز دارد.

2 - خوش اخلاق دوست مردمان خوب

امام صادق علیه السلام:

مَنْ اَحْسَنَ خُلْقَهُ اَحَبَّهُ الاَخْیارُ وَ جانَبَهُ الفُجّارُ؛

انسان خوش اخلاق، از دوستى مردمان خوب برخوردار است و از تعرّض آدم‏هاى نابکار در امان است .

3 - بالاترین درجه دانایی

امام على علیه السلام:

 رَأْسُ الْعِلْمِ التَّمْییزُ بَیْنَ الاْخْلاقِ وَ اِظْهارُ مَحْمودِها وَ قَمْعُ مَذْمومِها؛

بالاترین درجه دانایى، تشخیص اخلاق از یکدیگر و آشکار کردن اخلاق پسندیده و سرکوب اخلاق ناپسند است.

4 - بالاترین خرد

امام حسن مجتبی علیه السلام:

رَأسُ العَقلِ مُعاشَرَةُ النّاسِ بِالجَمیلِ؛

خوشرفتارى با مردم، رأس خرد است.

5 - فضایل اخلاقی سهل و ممتنع

 امام على علیه السلام:

ما اَصْعَبَ اِکْتِسابَ الْفَضائِلِ وَ اَیْسَرَ اِتْلافَها؛

فضائل اخلاقى و صفات پسندیده چه به سختى به دست مى آیند و چه آسان از دست مى روند.

6 - کمند دوستی

امام على علیه السلام:

البَشاشَةُ حِبالَةُ المَوَدَّةِ؛

خوشرویى، کمند دوستى است.

 7 -  محبوبترین نزد رسول الله

پیامبر صلى الله علیه و آله:

اَحَبُّکُمْ اِلَى اللّه اَحْسَنُکُمْ اَخْلاقا؛

 محبوب ترین شما در نزد خدا، خوش اخلاق ترین شماست.

8 - اخلاق نیکو هدف پیامبران

پیامبر صلى الله علیه و آله:

وَ ما یَمْنَعُکَ أنْ تُحِبَّ أنْ تَعیشَ حَمیدا وَ تَموتَ سَعیدا و اِنّما بُعِثْتُ عَلى تَمامِ مَحاسِنَ الأخْلاقِ؛

چه چیزى مانع توست که زندگى پسندیده و مرگ با سعادت را داشته باشى، چرا که من براى کامل نمودن اخلاق زیبا مبعوث شده ام.

بهترین افراد

« سُئِلَ عَلَیْهِ السَّلامُ عَنْ خِیارِ الْعبادِ؟

فَقالَ(علیه السلام):

أَلَّذینَ إِذا أَحْسَنُوا إِسْتَبْشَرُوا،

وَ إِذا أَساؤُوا إِسْتَغْفَرُوا

وَ إِذا أُعْطُوا شَکَرُوا،

وَ إِذا أُبْتِلُوا صَبَرُوا،

وَ إِذا غَضِبُوا عَفَوْ ».

ترجمه :

از امام رضا(علیه السلام) درباره بهترین بندگان سؤال شد.

فرمود: آنان که هر گاه نیکى کنند خوشحال شوند، و هرگاه بدى کنند آمرزش خواهند، و هر گاه عطا شوند شکر گزارند و هر گاه بلا بینند صبر کنند، و هر گاه خشم کنند درگذرند.

پنج گناه و پنج عقوبت

عقوبت هاى سریع گناهان

حضرت باقر علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرموده :

پنج چیز است که اگر با آنها برخورد کردید از آنها به خدا پناه برید:

1 - هرگز در مردمى زنا پیدا نشود که آن را آشکارا کنند جز اینکه در ایشان طاعون و دردهائی که در گذشتگان آنها سابقه نداشته پدیدار گردد،

2 - و از پیمانه و ترازو کم نگذارند جز اینکه به قحطى و سختى مخارج زندگى و ستم سلطان گرفتار شوند،

3 - و از دادن زکات منع نکنند جز اینکه آمدن باران آسمان بر آنها ممنوع گردد و اگر بخاطر چهار پایان نبود هیچ باران بر آنها نبارد،

4 - و پیمان خدا و رسولش را نشکنند جز اینکه خداوند دشمنانشان را بر ایشان چیره کند و برخى اموالشان را بگیرد،

5 - و به غیر آنچه خداى عزوجل نازل کرده حکم نکنند جز اینکه خداوند کشمکش و ستیزه میان آنها قرار دهد.

اصول کافى جلد 4 صفحه81

احسان به مادر

جاء رجلٌ الی النّبی قال : « یا رسول اللَّه(ص) مَن احق الناس بحسن صحابتى؟ » قال: « أمک » قال : « ثم من؟ » قال : « امک » قال: « ثم من؟ » قال : « امک» قال: « ثم من؟ » قال : « اباک » .
ترجمه :
مردى خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله)آمد و پرسید: یا رسول الله به چه کسى احسان کنم؟ فرمود: به مادرت. تا سه بار پرسید، حضرت فرمود: به مادرت، تا بار چهارم، که فرمود: به پدرت.

رابطه شب فدر و امام زمان (عج)

خداوند متعال در چهارمین آیه سوره مبارکه قدر می‌فرماید:

تنزّل الملائکة و الرّوح فیها بإذن ربهّم من کلّ أمرٍ؛ فرشتگان و روح، در آن شب به دستور پروردگارشان با هر فرمانی (برای تقدیر هر کاری) فرود آیند. (1)

فعل مضارع «تنّزل» دلالت بر تکرار و بقاء «لیلةالقدر» دارد، و در آیات سوم و چهارم سوره دخان نیز:

فیها یفرَق کلّ أمرٍ حکیم(2) ؛ در آن شب، هر فرمانی، بر حسب حکمت صادر می‌شود.

دلالت بر تجدد و دوام دارد. زیرا هیأت نحوی باب «تفعّل» دلالت بر پذیرش یا تکلف یا هر دو می‌نماید. ظاهر این فعل‌ها، خبر از تفریق و تنزل امر در لیلةالقدرهای آینده می‌دهد.

این امر که در زمان رسول خدا به آن حضرت نازل می‌شده‌است، و در هر شب قدر دیگر، باید بر کسی نازل و تبیین و تحکیم یا کشف شود که به افق نبوت نزدیک و پیوسته باشد.

قبول اصل وصایت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و امامت، ناشی از این معنی و مبتنی بر همین اساس است.
امام سجاد علیه السلام فرموده‌اند:

حجاب در آخر الزمان

حجاب حضرت فاطمه (س):

یکی از زیباترین روایت ها در مورد رعایت حجاب در زیر آمده است که شاید همه شنیده باشند اما…

حضرت موسی بن جعفر علیه السلام از پدران گرامیش از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل فرمود که: روزی شخص نابینایی اجازه ورود خواست. فاطمه (س) برخاست و چادر به سر کرد. رسول خدا فرمود:« چرا از او رو می‌گیری، او که تو را نمی‌بیند؟» فاطمه عرض کرد:« او مرا نمی‌بیند، اما من که او را می بینم. و او اگر چه مرا نمی‌بیند ولی بوی مرا که حس می‌کند!

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود : در آخر امت من زنانی پیدا می شوند که در عین لباس پوشیدن لخت و عریان هستند …!

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم: سیکون فی آخر امتی رجال یرکب نساءهم علی سروج الرجال یرکبون علی المیاثر حتی یاتوا ابواب المساجد نساوهم کاسیات عاریات علی رؤوسهن کاشنمه البخت البحاف لایجدن ریح الجنه فالعنوهن ملعونات.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم: در آخر امت من مردانی پیدا می شوند که زنهایشان همچون مردها بر روی زینها سوار می شوند ،در آن زمان مردان بر روی چیزهایی سوار می شوند که چرخ دارد (وسائل نقلیه چون ماشین و موتور) و تا درب مساجد می روند .زنانشان در عین لباس پوشیدن لخت و عریان هستند و بر روی سرهایشان چیزی مانند کوهان (شتر و یا استران لاغر) است انها عطر بهشت را هم نمی شنوند آنها را لعنت کنید که از رحمت خدا دورند.

امام صادق(ع) فرمود: «النّظرة سهمٌ من سهام ابلیس مسمومٌ مَن ترکها للّه لا لغَیره اعقبه اللّه ایماناً یجد طعمه؛
نگاه (به نامحرم) تیر زهرآلوده اى از تیرهاى شیطان است. هر کس آن را براى خدا ترک کند نه بخاطر غیر او، خدا ایمانى به او مى دهد که مزّه آن را مى چشد.»
من لا یحضره الفقیه ، ج ۴، 

سیمای امام زمان (عج) در روایات

19 روایت زیبا در مورد امام زمان (عج)

۱٫ قال النبی ـ صلّی الله علیه و آله ـ: لا تذهبُ الدنیا حتی یقوم بامر اُمتی رجلٌ من ولد الحسین یَملأُ عدلاً کما مُلِئت ظُلماً و جَوراً. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۶۶»

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند:«دنیا به پایان می رسد تا مردی از فرزندان حسین ـ علیه السّلام ـ عهده دار مسائل و مصالح امتم گردد او زمین را آنچنان که پر از ظلم و جور شده، پر از عدل می کند.

۲٫ قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ لِفاطمه فی مرضِهِ: و الّذی نفسی بیده لابُدَّ لِهذِهِ الاُمَّهِ مِن مهدیٍ و هو و اللهِ مِن وُلدِکِ. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۶۷»

پیامبر اکرم در مریضی که منجر به وفاتشان شد به فاطمه فرمودند: قسم به آن کسی که جانم در دست اوست حتماً مهدی و هدایت گری برای این دست می آید و قسم به خدا او فرزند تو است.

۳٫ قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: انَّ خُلَفائی و اوصیائی و حُجَجِ اللهِ علی الخَلقِ بعدی اثنا عشر اوَّلُهم اخی و آخِرُهم وَلَدی. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۱»

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند:«همانا جانشینان و اوصیاء من و حجت های الهی بر مردم بعد از من دوازده نفرند اولی آنها برادرم (علی) و آخرینشان فرزندم می باشد.

۴٫ قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: والّذی بَعَثَنی بالحقِّ نبیاً لولم یبقِ من الدنیا الا یومٌ واحدٌ لا طالَ اللهُ ذلک الیومَ حتی یُخرُجَ منه وَلَدی المهدیُّ فَیَنْزِلُ روحُ الله عیسی بن مریم ـ علیه السّلام ـ فَیُصلِّی خَلْفَه. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۱»

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: قسم به آن کس که مرا به حق به نبوت مبعوث کرد اگر از دنیا جز یک روز باقی نماند آن روز را طولانی می کند تا فرزندم مهدی در آن روز قیام کند پس عیسی بن مریم فرود می آید و پشت سرش نماز می خواند.

۵٫ قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: طُوبی لمن ادرک قائمُ اهل بیتی و هو مقتدٍ به قبل قیامِهِ یأتِمُ به و بائمهِ الهُدی من قبلِهِ و یَبرَأُ الی الله من عدوِّهم اُولئِکَ وُفقائی و اکرمُ اُمَّتی علیَّ. ـ « بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۲»

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: خوشا به حال کسی که زمان قائم ـ علیه السّلام ـ را درک کند در حالی که قبل از قیامش از او پیروی می کرده به او و ائمه هدا قبل از او متمسک شده و از دشمنانشان، به سوی خداوند بی زاری جسته آنها دوستان من و کریم ترینِ امت من هستند.

سخنانی زیبا از امام حسن مجتبی (ع)

سه خصلت تباه کننده

هلاک الناس فی ثلاث : الکبر و الحرص و الحسد

فالکبر هلاک الدین و به لعن ابلیس

 و الحرص عدو النفس و به اخرج آدم من الجنة

و الحسد رائد السوء و منه قتل قابیل هابیل

ترجمه :

هلاکت مردم در سه خصلت است :

تکبر و حرص و حسادت

تکبر دین انسان را میگیرد و ابلیس بخاطر تکبر لعنت شد

و حرص دشمن جان انسان است و حضرت آدم بخاطر آن از بهشت اخراج شد

و حسادت محور بدی است و بواسطه آن قابیل ، برادر خود هابیل را کشت

                                         بحار الانوار – ج 78 – ص 111

 

تعلیم و تعلم

علّم الناس علمک و تعلم علم غیرک

فتکون قد اتقیت علمک او علمت ما لم تعلم

ترجمه :

دانش خود را به دیگران بیاموز و دانسته های دیگران را یاد بگیر

تا اینکه هم علمت را  حفظ کنی و هم چیزی را که نمیدانی بیاموزی

                                   بحار الانوار – ج 78 – ص 111

 

معنای جوانمردی

قیل فما المروّة ؟

قال : حفظ الدین و اعزاز النفس و لین الکنف و تعهد الصنیعة و اداء الحقوق

ترجمه :

از حسن (ع) امام سوال شد : مردانگی چیست ؟

امام فرمود :  مردانگی یعنی حفظ دین و گرامی داشتن شخصیت خود و نرمخویی با مردم و نیکوکاری مستمر و رعایت و ادای حقوق دیگران

                                         بحار الانوار – ج 78 – ص 102

 

 ترس یعنی چه ؟

قیل فما الجبن ؟

قال (ع) : الجرأة علی الصدیق و النکول عن العدو

ترجمه :

از امام حسن (ع) سوال شد :  ترس یعنی چه ؟

فرمود : یعنی دلیری ( و سوء استفاده ) در حق دوست و عقب نشینی در برابر دشمن .

                              تحف العقول – ص 235

 

 معاشرت با مردم

صاحب الناس مثل ما تحب ان یصاحبوک به

ترجمه :

با مردم آنگونه رفتار و معاشرت کن که دوست داری با تو آنگونه باشند .

                                بحار الانوار – ج 78 – ص 116

 

 نشانه پستی

اللؤم ان لا تشکر النعمة

ترجمه :

نا شکری و قدر نشناسی ، نشانه پستی انسان است

                                              تحف العقول – ص 233

 

 اولویت امور واجب

اذا اضرت النوافل بالفریضة فارفضوها

ترجمه :

هر گاه کارهای مستحبی ( و غیر واجب ) به واجبات لطمه بزند ، کارهای مستحب را کنار بگذارید .

                                         بحار الانوار – ج 78 – ص 109

عیبجویی ممنوع

امام صادق علیه السلام :

مَن اَحصى عَلى اَخیهِ المُؤمِنِ عَیبا لِیَعیبَهُ بِهِ یَوماً ما

کانَ مِن اَهلِ هذِهِ الآیَةِ قالَ اللّه  عَزَّوَجَلَّ:

اِنَّ الَّذینَ یُحِبّونَ اَن تَشیعَ الفِاحِشَةُ فِى الَّذینَ آمَنوا

لَهُم عَذابٌ اَلیمٌ فِى الدُّنیا وَ الآخِرَةِ وَ اللّه  یَعلَمُ وَ اَ نتُم لا تَعلَمونَ ؛

ترجمه :

هر کس درصدد عیب جویى برادر مؤمنش برآید، تا با آن روزى او را سرزنش کند،

مشمول این آیه است:

کسانى که دوست دارند، زشتى ها در میان مردم با ایمان شیوع پیدا کند،

عذاب دردناکى براى آنان در دنیا و آخرت خواهد بود و خداوند مى داند و شما نمى دانید.

مستدرک الوسایل، ج 9، ص 110، ج 10379