اهل سنت با
استناد به ظاهر برخی آیات مدعی هستند که علم غیب مخصوص خداست . در بحث زیر
دو آیه قرآنی ذکر میکنیم که مؤید روایات بسیار زیادی است مبنی بر اینکه
گرچه علم غیب ذاتا و بالاصالة فقط در اختیار خداست اما معصومین هم قابلیت
برخورداری از علم غیب را دارند .
سؤال:
آیات قرآنی می گوید که علم غیب فقط با خداوند است. دلیل شیعه برای اینکه
ائمه علم غیب داشته اند چیست، مخصوصا ادعا هایی که می گوید ائمه علم به
دنیا های دیگر یا همه ذرات دنیا دارند؟ آیا این ادعا با آیات قرآن منافات
ندارد؟ خواهش می کنم دلیل خود را از طریق آیات قرآنی مطرح کنید.
جواب :
تنها
علمی که کسی دیگر جز خداوند تعالی نمی تواند آن را کسب و درک کند، علم به
ذات اقدس الهی و چگونگی فعل او (یعنی اینکه او چطور چیزی را از عدم پدید می
آورد) است. زیرا که یک موجود محدود نمی تواند یک موجود لامحدود را احاطه
کند و خداوند تعالی فقط اراده می کند که چیزی پدید آید و آن چیز بوجود می
آید.
ولیکن
دو نکته مهمی را باید در نظر داشت. اول آنکه علم هر موجودی بغیر از خداوند
تعالی نیازمند است به خداوند متعال. زیرا که خداوند به همه چیز هستی
بخشیده و هیچ چیز نیست که به او نیازمند نباشد. به اصطلاح خداوند تعالی
واجب الوجود است و خلق او نیازمند و ممکن الوجود. علم نیز یک امر وجودی است
و پس در ممکن الوجود نیازمند است به خداوند تعالی.
پس
موجود خلق شده در علمی که امکان کسب و درک آن را دارد، هنوز در داشتن آن
علم نیاز به خداوند تعالی دارد. پس همه چیز بغیر از خداوند تعالی نیازمند
است به خداوند تعالی برای علم خود و اما خداوند نیازمند به چیزی نیست برای
علم خود.
نکته دوم که باید در نظر داشت این است که در موجودات خلق شده علم بر ذاتشان عارض شده، اما علم خداوند تعالی با ذات او یکی است.
اهل
بیت شامل می شود از حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، حضرت
فاطمه زهرا (صلوات الله علیها) و دوازده امام (صلوات الله علیهم) که شیعیان
به آنها عقیده دارند. همه افراد اهل بیت علم الغیب و ولایت تکوینی، به
معنی سرپرستی و تصرف عینی در کل موجودات جهان، دارند.
اما
همانطور که گفته شد برای علم و ولایت تکوینی خود، اهل بیت (صلوات الله
علیهم) همیشه نیازمند به خداوند تعالی هستند و اوست که به آنها این علم و
ولایت را بخشیده. پس معنی آیات قرآن که علم غیب برای خداوند است همین است.
یعنی آنکه اگر هم خداوند به افرادی که خود انتخاب کرده علم غیب دهد، هنوز
آن علم وابسته است به خداوند تعالی و آن خداوند است که آن علم را به آن
افراد بخشیده.
بدون
شک در قرآن صریحا بیان شده است که خداوند تعالی به افرادی که خودش به دلیل
تقوی و طهارت آنها انتخاب کرده از پیامبران و اولیا، علم غیب می دهد. بطور
مثال در سوره بقره، آیه ٢۵۵، خداوند تعالی می فرماید: { اللَّـهُ لَا
إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا
نَوْمٌ ۚ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ ۗ مَن ذَا
الَّذِی یَشْفَعُ عِندَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ
أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ
إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ۖ
وَلَا یَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ}(هیچ معبودى
نیست جز خداوند یگانه زنده، که قائم به ذات خویش است، و موجودات دیگر،
قائم به او هستند؛ هیچگاه خواب سبک و سنگینى او را فرانمىگیرد؛ آنچه در
آسمانها و آنچه در زمین است، از آن اوست؛ کیست که در نزد او، جز به فرمان
او شفاعت کند؟! آنچه را در پیش روى آنها و پشت سرشان است مىداند؛ و کسى
از علم او آگاه نمىگردد؛ جز به مقدارى که او بخواهد. تخت [حکومت] او،
آسمانها و زمین را دربرگرفته؛ و نگاهدارى آن دو، او را خسته نمیکند. بلندى
مقام و عظمت، مخصوص اوست.)
همچنین
در سوره جن، آیه ٢۶-٢٧ می فرماید: { عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ
عَلَىٰ غَیْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَىٰ مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ
یَسْلُکُ مِن بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا}( داناى غیب اوست و
هیچ کس را بر اسرار غیبش آگاه نمىسازد، مگر رسولانى که آنان را برگزیده و
مراقبینى از پیش رو و پشت سر براى آنها قرار مىدهد…)
مخصوصا
به قسمت دوم آیه که در مورد عصمت صحبت می کند دقت کنید. پس آیاتی که می
گوید علیم غیب برای خداوند است به این معنا است که هیچ موجودی نمی تواند از
خودش و بدون نیاز داشتن به خداوند تعالی علم غیب داشته باشد. و اگر افراد
برجسته ای که خود خداوند انتخاب کرده، علم غیب دارند، آن علم از خودشان
نیست و برای آن و تمام وجود خود به خداوند نیازمندند و از خداوند مستقل
نیستند. به علاوه، مخلوقات هیچ وقت به بعضی از چیزها مثل ذات اقدس الهی
نمیتوانند علم پیدا کنند. اگر آیات را اینطور تفسیر نکنیم بین آیاتی که می
گوید علم غیب برای خداوند است و آنها که می گوید خداوند علم غیب را به آن
کسانی که اراده کند می بخشد تناقض بوجود می آید. و ما می دانیم که در کلام
خدا، قرآن مبین، هیچ تناقضی وجود ندارد.
نتیجه
می گیریم که همانطور که در روایات بی شمار وارد شده است، خداوند تعالی
اراده کرده که اهل بیت عصمت و طهارت (صلوات الله علیهم) علم به غیب داشته
باشند. مثال های دیگر از علمی که حضرت رسول، پیامبران و اولیا خداوند به
غیب داشتند و دارند بی شمار است.
