مِشـــــکوة

هر کس تلاشش را در این جهت قرار دهد که رفتار و کردار او دقیقاً بر اساس خواسته‌های پروردگارش باشد، از جمله بندگان صالح خدا خواهد بود.

بندگان صالح پروردگار چه مشخصات و ویژگی هایی دارند؟ در کدام سوره از قرآن ویژگی‌های عباد صالح آمده است؟

این تعبیر در آیه 105 سوره انبیاء آمده است که بندگان صالح پروردگار سرانجام وارث زمین خواهند شد: «وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ »؛

و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد.

اما در پاسخ به این‌که «بندگان صالح» چه ویژگی‌‌هایی دارند؟ باید گفت در نگاهی کلی، هرکس تلاشش را در این جهت قرار دهد که رفتار و کردار او دقیقاً بر اساس خواسته‌‌های پروردگارش باشد، از جمله این بندگان صالح خواهد بود.

در همین راستا قرآن کریم در آیاتی به برخی از ویژگی‌‌های آنان اشاره کرده است:

1. «یُۆْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُوْلَـئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ »؛ (آل عمران، 114)

به خدا و روز قیامت ایمان دارند و به کار پسندیده فرمان مى‏دهند و از کار ناپسند بازمى‏دارند و در کارهاى نیک شتاب مى‏کنند، و آنان از شایستگانند.

2. «وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَـئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَـئِکَ رَفِیقًا»؛ (نساء، 69) و کسانى که از خدا و پیامبر اطاعت کنند، در زمره کسانى خواهند بود که خدا ایشان را گرامى داشته [یعنى‏] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیکو همدمانند.

اما غیر از این آیات که ذکر کردیم، خداوند متعال در سوره فرقان‏ (سوره 25، آیات 63 75) ویژگى‏هاى بندگان ممتاز خود (عباد الرحمن) را - که دوازده خصلت است - بر شمرده، و در آخر مى‏فرماید: اگر بندگان خدا داراى این ویژگى‏ها باشند، قطعاً هدایت یافته و به پاداش عظیم الهى خواهند رسید.

قرآن در این سوره به طور شفاف، نشانه‏هاى بندگان ممتاز خدا را بیان مى‏کند و با ارائه طریق، پیروان خود را به انسان سازى در پرتو دوازده ویژگى فرا مى‏خواند و در حقیقت، مسأله شایسته سالارى را عنوان کرده و معیار برترى را در دوازده خصلت، که بعضى تحصیل ارزش‏ها و بعضى پرهیز از ضد ارزش‏ها دارد، مطرح مى‏کند، که هر کدام اساس و کلید شایستگى‏هاى دیگر و موجب سعادت همه جانبه انسان است.

سیر این آیات از اثبات به نفى و از نفى به اثبات است و نشان مى‏دهد که محور رستگارى انسان در تخلیه و تحلیه (پاک سازى و بهسازى) است و باید در هر دو جنبه (نفى ضد ارزش‏ها، و کسب ارزش‏ها) قوى و توانمند بود و جالب این که این صفات دوازده گانه، در این آیات به همراه تکرار هشت موصول " الذین " ذکر شده، با این که شاید ذکر یک بار کافى بود و این بیانگر اهمیت هر یک از این خصال است که به ترتیب عبارتند از:

3. شب زنده دارى (آیه 64)؛

4. خوف از عذاب الهى و ابراز آن در دعا (آیات 65 و 66)؛

5. انفاق عادلانه، به دور از اسراف و سخت گیرى (آیه 67)؛

6. اخلاص در توحید و یکتا پرستى (آیه 68)؛

7 و 8. پرهیز شدید از آدم کشى و بى عفتى (آیه 68)؛

9. پرهیز از امور باطل و بیهوده، و دورى از صحنه‏هاى باطل (آیه 72)؛

10. عبور کریمانه و معترضانه از کنار هر گونه لغو و پوچى (آیه 72)؛

11. تدبر در آیات قران برداشت صحیح از آنها (آیه 73)؛

12. دعا و در خواست فرزندان شایسته و امامت و رهبرى پرهیزکاران (آیه 74).

آرى، بندگان ممتاز و صالح باید داراى این صفات باشند، تا بر قله کمالات دست یابند، و ما که هر روز در پنج نوبت نماز واجب، بر بندگان صالح، سلام مى‏کنیم و مى‏گوییم: السلام علینا و على عبادالله الصالحین؛ سلام بر ما و بر بندگان شایسته خدا این تلقین همیشگى مسلمانان است که در صف بندگان صالح خدا در آیند، و بدانند بنده صالح خدا بودن، داراى ویژگى هایى است، که با تحصیل آنها، مشمول سلام و درود خود و همه نماز گزاران می گردند.

-----------------------------------------------------------------------------------------

سایت اسلام کوئیست

سایت مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن

ویژگی هاى بندگان خدا در قرآن ـ محمد محمدى اشتهاردى