احادیثی ناب از جواد الائمه (ع)
امام جواد علیه السّلام فرمودند:
مرگ انسان به سبب گناه بیش از مگر با اجل است و زندگى به خاطر نیکوکارى بیش از زندگى عُمر و سال است. (برخى از گناهان سبب کوتاهى عمر و برخى از کارهاى نیک سبب طول عمر انسان مى شود).
[الفصول المهمه: 274 ـ 275]
وَ قیل لِمُحمّدِبنِ عَلىٍ علیه السلام: مَا المَوْتُ؟ قالَ: هُوَ النَّوْمُ الَّذى یَأْتیکُمْ کُلَّ لَیْلَةٍ اِلاّ اَنَّهُ طَویلٌ مُدَّتُهُ لایُنتَبَهُ مِنْهُ اِلاّ یَوْمَ الْقِیامَةِ؛
از امام جواد(علیه السلام) سؤال شد: مرگ چیست؟ حضرت در پاسخ فرمودند: مرگ همان خواب است که هرشب سراغ شما مى آید جز آن که مدت خواب مرگ طولانى است وآدمى از آن خواب بیدار نمى شود، جز روز قیامت.
[بحارالانوار، ج 3، ص 134.]
مَنْ اَطاعَ هَواهُ اَعْطى عَدُوَّهُ مُناهُ؛
کسى که از هواى نفس خود اطاعت کند، آرزوهاى دشمن خویش(شیطان) را برآورده است.
[مسند امام جوادعلیه السّلام، ص 243.]
مَنْ زارَ قَبْرَ اَخیهِ الْمُؤْمِنَ فَجَلَسَ عَنْ قَبْرِهِ وَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ وَوَضَعَ یَدَهُ عَلىَ الْقَبْرِ وَقَرَأَ «اِنّا اَنْزَلْناهُ فى لَیْلَةِ الْقَدرِ» سَبْعَ مَرّاتٍ أَمِنَ مِنَ الْفَزَعِ الْأکْبَرِ؛
هر کس به زیارت قبر برادر مؤمن خود برود و کنار قبر رو به قبله بنشیند و دست خود را بر قبر بگذارد و سوره «قدر» را هفت مرتبه بخواند، از عذاب بزرگ در امان خواهد بود.
[مسند امام جوادعلیه السّلام، ص 215.]
مَنْ عَمِلَ عَلى غَیْرِ عِلْمٍ ما یُفْسِدُ اَکْثَرَ مِمّا یُصْلِحْ؛
هر کس بدون آگاهى کار کند، بیش از آن که درست کند، خراب مى کند.
[بحارالانوار: 78/346.]
کَفى بِالْمَرْءِ خِیانَةٌ أنَ یَکُونَ أمینا لِلْخَوَنَةِ؛
در خائن بودن شخص همین بس که امین خیانتکاران باشد.(کسى که امین خیانتکاران باشد، خود خائن است)
[بحارالانوار: 75/380.]
امام جواد علیه السّلام فرمودند:
مَنِ اسْتَحْسَنَ قَبیحا کانَ شَریکا فیهِ؛
هر کس کار زشتى را نیکو بداند، او هم در آن کار شریک است.
[الفصول المهمه: 274/275]
ألعِفافُ زینَةُ الْفَقْرِ وَالشُّکْرُ زینَةُ الْغِنى وَالصَّبْرُ زینَةُ البَلاءِ وَالتَّواضُعُ زینَةُ الْحَسَبِ وَالفَصاحَةُ زینَةُ الْکَلامِ وَالْحِفظُ زینَةُ الرِّوایَةِ وَخَفْضُ الْجِناحِ زینَةُ الْعِلْمِ وَحُسْنُ الْأدَبِ زینَةُ العَقْلِ وَبَسْطُ الْوَجْهِ زینَةُ الکَرَمِ وَتَرکُ الْمَنِّ زینَةُ الْمَعْرُوفِ وَالخُشُوعِ زینَةُ الصَلّوةِ وَالتَّنَفُّلُ زینَةُ القَناعَةِ وَتَرْکُ ما یُعنى زینَةُ الْوَرَعِ؛
* زینت فقر پاکدامنى است * زینت غنى (بى نیازى) شکر است * زینت بلا و سختى صبر است * زینت سخن فصاحت است * زینت روایت حفظ (از برداشتن) است * زینت علم تواضع است * زینت عقل، ادب است * زینت بزرگوار خوشرویى است * زینت نیکوکارى منّت نگذاشتن است * زینت نماز خشوع (توجه قلبى) است. * زینت قناعت انفاق بیش از وظیفه است * زینت ورع ترک خواسته هاست.
[الفصول المهمه: 274/275]
ألصَّبْرُ عَلىَ المُصیبَةِ مُصیبَةٌ لِلشّامِتِ؛
تحمّل مصیبت، مصیبتى است بر ملامت گران.[یعنى اگر انسان در سختیها، صبر پیشه کند، صبر او مصیبتى خواهد بود براى کسى که انسان را سرزنش مى کند].
[الفصول المهمه: 274/275]
لَؤْکانَتِ السَّمواتُ وَالْأرْضُ رَتْقَا عَلى عَبْدٍ ثُمَّ اتَّقىَ اللّه َ تَعالى لَجَعَلَ مِنْها مَخْـرَجا؛
اگر آسمانها و زمین بر شخصى بسته باشد، ولى تقـواى الهى پیشه کند، خداوند گشایشى از آنها برایش قرار مى دهد.
[الفصول المهمه: 274/285]
اَلتَّحَفُّظُ عَلى قَدْرِ الْخَوْفِ؛
حفاظت به مقـدار ترس لازم است. (یعنى به مقدارى که خطر وجود دارد حفاظت باید کرد و نه بیشتر و زیاده روى درست نیست).
[ بحارالانوار: 78/365.]
مَنْ لَمْ یَرْضَ مِنْ أخیهِ بِحُسْنِ النِّیَّةِ لَمْ یَرْضَ بِالْعَطِیَّةِ؛
کسى که حسن نیت برادر مؤمن خود را نپسندد هدیه و بخشش او را نخواهـد پسندید، (ارزش نیّت خیر از هدیه مادى بهتر است)
[بحارالانوار 78/364.]
لَوْ سَکَتَ الْجاهِلُ مَا اخْتَلَفَ النّاسُ؛
اگر نادان سخن نگوید. مردم اختلاف نمى کنند [سخنان ناآگانه سبب بسیارى از اختلافات است].
[الفصول المهمة 274/275]
قَد عاداکَ مَنْ سَتَرَ عَنْکَ الرُّشْدَ اتّباعا لِما تَهْواهُ؛
کسى که به دلخواه تو راههاى رشد و ترقّى را از تو پنهان مى کند، با تو دشمنى کرده است. (یعنى اگر با تو دوست باشد راههاى خیر و صلاح را به تو نشان خواهد داد).
[بحارالانوار: 78/364.]
کُفْرُ النِّعْمَةِ داعِیَةٌ لِلْمَقْتِ وَ مَنْ جازاکَ بِالشُّکْرِ فَقَدْ أعْطاکَ اَکْثَرَ مِمّا اَخَذَ مِنْکَ؛
ناسپاسى نعمت سبب دشمنى است و هرکس پاداش تو را با شکر نعمت بدهد، پس آنچه به تو داده است بیش از آن چیزى است که از تو گرفته.
[الفصول المهمه: 274/275]
إیّاکَ وَ مُصاحَبَةَ الشَّریرِ فَاِنَّهُ کَالسَّیْفِ یَحْسُنُ مَنْظَرُهُ ویَقْبَحُ اَثَرُهُ؛
از رفاقت با تبهکار بپرهیز که مانند شمشیر، ظاهرى خوب واثرى زشت دارد.
[بحارالانوار، ج 17، ص 214.]
امام جواد علیه السّلام فرمودند:
وَ کَتَبَ ابُوجَعفَر الثانى علیه السّلام اِلى بَعضِ أولیائِهِ: اَمّا هذِهِ الدُّنیا فَإنّا فیها مُغْتَرِقُونَ وَلکِنْ مَنْ کانَ هَواهُ هَوى صاحِبِهِ ودانَ بِدینِهِ فَهُوَ مَعَهُ حَیْثُ کانَ، وَالاْخِرَةُ هِىَ دارُالقَرارِ؛
امام جواد(علیه السّلام) به یکى از دوستان خود نوشتند: ما همه در این دنیا با هم آشناییم و با هم زندگى مى کنیم ولى هرکس با دوستش هم فکر باشد و از مکتب و مرام او پیروى کند، هرجا برود با اوست و خانه همیشگى، آخرت است. [یعنى اگر با ما هم فکر باشى و از ما پیروى کنى همیشه با مایى حتى در آخرت].
[تحف العقول، ص 726.]
امام جواد علیه السّلام فرمودند:
مَنْ انْقادَ اِلى الطُّمَأْنینَةِ قَبْلَ الْخُبْرَةِ فَقَدْ عَرَّضَ نَفْسَهُ لِلْهَلَکَةِ وَالْعاقِبَةِ الْمُتِعْبَةِ؛
هر کس قبل از آزمایش نسبت به چیزى اطمینان پیدا کند (بدون آگاهى اعتماد کند) خودش را در معرض نابودى و عاقبتى دردناک قرار داده است.
[بحارالانوار: 71/340.]
امام جواد علیه السّلام فرمودند:
مَنْ أمِلَ فاجِرا کانَ اَدْنى عُقُوبَتِهِ الْحِرْمانُ؛
هر کس به انسان بدکارى امید داشته باشد، کمترین عقوبت او محرومیت و نرسیدن به آرزوى خود است.
[العقول المهمة 274/275؛ مسند امام جواد 248.]
حسین بن بشار گوید، به امام جواد علیه السلام نامه اى نوشته ام تا در مورد ازدواج از ایشان سؤال کنم، حضرت در جوابم نگاشتند:
اگر خواستگارى برایتان آمد که از دیانت و امانت او راضى هستید، به او زن بدهید. و اگر او را ردّ کنید (و این دو شرط را در نظر نداشته باشید) سبب فتنه و فساد بزرگى خواهد شد.
[التهذیب، ج 7، ص 369.]
