تهذیب نفس در کلام امام علی (ع)
چهارشنبه, ۲۰ فروردين ۱۳۹۳، ۱۰:۳۲ ب.ظ
احادیثی ناب از امام علی علیه السلام در مورد تهذیب نفس :
مَا
مِنْ مَعْصِیَةِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی شَهْوَةٍ فَرَحِمَ
اللَّهُ امْرَأً نَزَعَ عَنْ شَهْوَتِهِ وَ قَمَعَ هَوَى نَفْسِهِ فَإِنَّ
هَذِهِ النَّفْسَ أَبْعَدُ شَیْءٍ مَنْزِعاً وَ إِنَّهَا لَا تَزَالُ
تَنْزِعُ إِلَى مَعْصِیَةٍ فِی هَوًى
هیچ
معصیتی از معاصی خداوند نیست مگر اینکه با شهوتی همراه است.پس،رحمت خداوند
بر انسانی که از شهوات خویش باز ایستد و هوای نفس خود را سرکوب کند؛زیرا
که این نفس به سختی از شهوات باز می ایستد و همواره به نافرمانی برخاسته از
هوس،گرایش دارد.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 251 ، از خطبه 176
---------------------------------------------
---------------------------------------------
و
قَد مَرَّ بقَتلَى الخَوارِجِ یَومَ النَّهرَوانِ ـ : بُؤسا لَکُم ، لَقَد
ضَرَّکُم مَن غَرَّکُم ، فقیلَ لَهُ : مَن غَرَّهُم یا أمیرَ المؤمنینَ ؟
فقالَ : الشَّیطانُ المُضِلُّ ، و الأنفُسُ الأمّارَةُ بالسُّوءِ ،
غَرَّتهُم بالأمانِیِّ ، و فَسَحَت لَهُم بالمَعاصی ، و وَعَدَتهُم
الإظهارَ ، فاقتَحَمَت بهِمُ النّارَ
پس
از پایان جنگ نهروان بر کشتگان خوراج گذشت فرمود : بدا به حال شما!آن کس
که فریبتان داد به شما زیان رساند.شیطان گمراه کننده و نفس های بد فرمان که
آنان را با آرزوهای خام فریب دادندو ایشان را به میدان فراخ گناهان و
نافرمانی ها کشانیدند و نوید پیروزی به آنان دادند و در نتیجه ،آنان در آتش
فرو افکندند.
بحار الانوار(ط-بیروت) ج 33 ، ص 356 - نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 532 ، ح 323
-----------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------
مَنْ
نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً- [فَعَلَیْهِ أَنْ یَبْدَأَ]
فَلْیَبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِهِ وَ لْیَکُنْ
تَأْدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِیبِهِ بِلِسَانِهِ وَ مُعَلِّمُ
نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ
وَ مُؤَدِّبِهِم
هر
که خود را در مقام پیشوایی مردم قرار دهد باید از تعلیم دیگران ، به تعلیم
خود بپردازد و پیش از آنکه به زبانش تربیت کند،با رفتار خود تربیت نماید و
کسی که آموزگار و مربی خود باشد بیشتر سزاوار بزرگداشت است تا آن که
آموزگار و مربی دیگران است.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 480 ، ح 73
-----------------------------------------------------------------
کُن أوثَقَ ما تَکونُ بنَفسِکَ ، أحذَرَ ما تَکونُ مِن خِداعِها
زمانی که به نفس خود بیشترین اعتماد را داری ،از فریب او بیشتر در حذر باش.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 307 ، ح 7057
-------------------------------------------------------------
إنّ نَفسَکَ لَخَدُوعٌ ؛ إن تَثِقْ بها یَقتَدْکَ الشَّیطانُ إلَى ارتِکابِ المَحارِم
همانا نفس تو بسیار فریبکار است.اگر به آن اعتماد کنی،شیطان تو را به سمت ارتکاب حرام می کشاند.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 237 ، ح 4781
---------------------------------------------------------------
إنّ
النَّفسَ لَأمّارَةٌ بالسُّوءِ و الفَحشاءِ ، فمَنِ ائتَمَنَها خانَتهُ ، و
مَنِ استَنامَ إلَیها أهَلَکَتهُ ، و مَن رَضِیَ عَنها أورَدَتهُ شَرَّ
المَوارِدِ
نفس
همواره به بدی و زشت کاری فرمان می دهد.پس هر که به نفس خویش اعتماد کند
نفس به او خیانت می ورزد و هر که به آن دل خوش کند نفس به او خیانت می ورزد
و هرکه به آن دل خوش کند نفس او را به هلاکت می افکند و هر که از آن خشنود
شود، نفس او را به جایگاه های بد درآورد
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 237 ، ح 4782
--------------------------------------------------------------------
لَیْسَ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ أَکْرَمُ عَلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ مِنَ النَّفْسِ الْمُطِیعَةِ لِأَمْرِه
در روی زمین چیزی نزد خداوند سبحان گرامی تر از نفسی که مطیع فرمان او باشد،وجود ندارد.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 182 ، ح 3408
------------------------------------------------------------------------
إنّ النَّفسَ لَجَوهَرَةٌ ثَمینَةٌ ؛ مَن صانَها رفَعَها ، و مَنِ ابتَذَلَها وَضَعَها .
همانا نفس گوهری گران بها است،هر که آن را نگه داشت بلند مرتبه اش گردانید و هر که از آن نگهداری نکرد پست و خوارش ساخت.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 231 ، ح 4616
-----------------------------------------------------------------------------
إِذَا رَغِبْتَ فِی صَلَاحِ نَفْسِکَ فَعَلَیْکَ بِالاقْتِصَادِ وَ الْقُنُوعِ وَ التَّقَلُّل
تربیت کردن نفس های خود را به عهده بگیرید و آن ها را از سلطه عادت هایشان باز دارید.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 237 ، ح 4767
-------------------------------------------------------------------------------
إنّ
اللّه تَبارَکَ وَتَعالى خَصَّ رَسولَ اللّه صلى الله علیه و آله
بِمَکارِمِ الأخلاقِ ، فَامتَحِنوا أنفُسَکُم فَإن کانَت فیکُم فَاحمَدوا
اللّه عَزَّوَجَلَّ وَارغَبوا إلَیهِ فى الزِّیادَةِ مِنها ـ فَذَکَرَها
عَشرَةً ـ : الیَقینُ ، والقَناعَةُ ، والصَّبرُ ، والشُّکرُ ، والحِلمُ ،
وحُسنُ الخُلقِ ، والسَّخاءُ ، والغَیرَةُ ، والشَّجاعَةُ ، والمُروءَةُ؛
خداى
تبارک وتعالى رسول خدا صلى الله علیه و آله را به مکارم اخلاق مخصوص
گردانید. پس شما نیز خود را بیازمایید، اگر این صفت ها در شما بود خداى
عزوجل را سپاس گویید و از او این مکارم را بیشتر بخواهید. ـ سپس آن ده خصلت
را برشمردند ـ : یقین، قناعت، صبر، شکر، بردبارى، خوش اخلاقى، سخاوت،
غیرت، شجاعت و جوانمردى.
(نهج البلاغه، خطبه 91)
