شرح دعای روز بیستم ماه رمضان
آیت‌الله گرامی در شرح دعای بیستمین روز ماه مبارک رمضان به مصادیق انواع درهای جهنم و نیز تفاوت تلاوت با قرائت پرداخته است:
«اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ الْجِنَانِ وَ أَغْلِقْ عَنِّی فِیهِ أَبْوَابَ النِّیرَانِ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ یَا مُنْزِلَ السَّکِینَةِ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِین»
خدایا، در این روز برای من درهای بهشت را بگشای و درهای آتش دوزخ را ببند و مرا توفیق تلاوت قرآن عطا فرما، ای فرود آورنده وقار و سکینه بر دل های اهل ایمان.
«اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ الْجِنَانِ وَ أَغْلِقْ عَنِّی فِیهِ أَبْوَابَ النِّیرَانِ»
خدایا، تمام درهای بهشت را بر روی من باز کن ، درهای بهشت راه های خیر است که من بتوانم از طریق این درها وارد بهشت شوم.
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در خطبه شعبانیّه، که خطبهاى بسیار پر محتوى است، در مورد درهاى بهشت و جهنّم جملهاى دارد، مىفرماید: «إِنَّ أَبْوَابَ الْجَنَانِ فِى هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَةٌ؛ «وسائل الشّیعه، جلد 7، صفحه 228.» درهاى بهشت در این ماه باز است.»
از این جمله نیز استفاده مىشود که بهشت هم اکنون وجود دارد، به گونه‌ای که در ماه رمضان درهاى آن به سوى بندگان صالح خداوند باز است. و منظور از ابواب بهشت، روزهاى است که مىگیریم؛ قرآنى است که تلاوت مىکنیم؛ غذائى است که صرف نیازمندان مىنماییم؛ و خلاصه، تمام کارهاى خیرى که در این ماه انجام مىشود، هر یک از آنها درى از درهاى بهشت است.
«وَ أَبْوَابَ النِّیرَانِ فِى هَذا الشَّهْرِ مُغْلَقَةٌ؛ درهاى جهنّم در ماه رمضان بسته است.» گناهان، شهوات، هواى نفس و وسوسههاى شیطان، از جمله درهاى جهنّم است که در سایه روزه و مبارزه با هواى نفس، اسیر و زندانى شدهاند. باید با نیّت‌هاى صاف، و قلب‌هاى پاک، از خداوند قادر بخواهیم که این‌ها همچنان در قفس بمانند.
وَ أَغْلِقْ عَنِّی فِیهِ أَبْوَابَ النِّیرَانِ
خدایا در این ماه درهای جهنم را روی من ببند و موفق کن تا گناه نکنم و اهل معصیت نشوم.
وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ
خدایا به من توفیق تلاوت قرآن عنایت کن، «تلاوت» با «قرائت» این فرق را دارد که قرائت، خواندن و شاید همراهى است، ولى تلاوت به دنبال درآمدن و پیروى کردن است. امیر المومنین علیه السلام در حدیثی می فرمایند:« الا لاخَیْرَ فى قِرائَةٍ لَیْسَ فیها تَدَبُّرٌ؛ اصول کافى، کتاب فضل العلم، باب صفة العلماء، حدیث سوم. »؛ «آگاه باشید! علمى که در آن فهم نباشد فایدهاى ندارد. بدانید! قرائت قرآنع اگر همراه با تدبّر و اندیشه (در معانى آن) نباشد بىفایده است. آگاه باشید! عبادتى که در آن تفکّر و اندیشه نباشد خیرى ندارد» آرى، بسیارند کسانى که قرآن تلاوت مىکنند، ولى مورد لعن قرآن هستند «میزان الحکمة، باب 2311، حدیث 16250،( جلد 8، صفحه 90).»! زیرا به دستورات این نسخه شفابخش آسمانى عمل نمىکنند؛ آنها هنگامى که آیات مربوط به غیبت را مىخوانند، در حالى که خود غیبت مىکنند، مورد لعن این آیات قرار مىگیرند! هنگامى که آیات مربوط به ربا را قرائت مىکنند، در حالى که آلوده به این گناه بزرگ و کثیف هستند، مورد لعن آیات ربا واقع مىشوند! و همچنین در سایر آیاتى که به آن عمل نمىکنند.
«تدبّر» از ریشه «دَبْر» (بر وزن ابر) گرفته شده و به معناى عاقبتاندیشى است، تلاوتکننده قرآن، هنگام تلاوت آیات شریفه باید به عاقبت کسانى که آیات تلاوت شده در مورد آنها سخن مىگوید بیندیشد، زیرا قرائت یک آیه همراه با تدبّر از یک ختم قرآن بىتدبّر ارزشمندتر است!
یَا مُنْزِلَ السَّکِینَةِ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِین
«سکینه» در اصل از ماده «سکون» به معنى آرامش و اطمینان خاطرى است که هر گونه شک، تردید و وحشت را از انسان زائل مىکند و او را در طوفان حوادث ثابت قدم مىدارد. این آرامش ممکن است جنبه عقیدتى داشته باشد، و تزلزل اعتقاد را بر طرف سازد، یا جنبه عملى، به گونهاى که ثبات قدم و مقاومت و شکیبائى به انسان بخشد، اگر درهای بهشت باز نباشد و موفق به تلاوت قرآن نشویم به آرامش و رفع اضطراب موفق نمی شویم.
