مِشـــــکوة

آیت‌الله گرامی در شرح دعای هفدهمین روز ماه مبارک رمضان آورده است:

اللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیهِ لِصَالِحِ الْأَعْمَالِ وَ اقْضِ لِی فِیهِ الْحَوَائِجَ وَ الْآمَالَ یَا مَنْ لاَ یَحْتَاجُ إِلَى التَّفْسِیرِ وَ السُّؤَالِ‏ یَا عَالِماً بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین‏  

اى خدا، در این روز مرا به اعمال صالح راهنمایى کن و حاجت‌ها و آرزوهایم را برآورده ساز، اى کسى که نیازمند به شرح و سؤال بندگان نیستى،  اى خدایى که به سرایر خلق آگاهى، درود فرست بر محمد و آل اطهار او.

اللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیهِ لِصَالِحِ الْأَعْمَالِ

خدایا، در این ماه رمضان مرا به اعمال صالح راهنمایی کن؛ چرا که ارتباطى کامل بین اعمال انسان‌ها و حوادث عالم برقرار است، حوادثى که با زندگى انسانها تماس دارد، اعمال صالح باعث مى‏شود که خیرات عالم زیاد شده و برکات نازل گردد، و در مقابل، اعمال زشت باعث مى‏شود، بلاها و محنت‏ها پشت سر هم بر سر انسان‌ها فرود آید و نقمت و بدبختى و هلاکت به سوى او جلب شود.

این نکته از آیات قرآنى نیز استفاده مى‏شود از آن جمله آیه زیر همین مطلب را به طور صریح خاطرنشان نموده:« وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُون؛ اعراف 96 ‏»  و اگر اهل شهرها و آبادى‏ها ایمان مى‏آوردند و پرهیزکارى پیشه مى‏کردند، یقیناً [ درهاىِ ] برکاتى از آسمان و زمین را بر آنان مى‏گشودیم ، ولى [ آیات الهى و پیامبران را] تکذیب کردند، ما هم آنان را به کیفر اعمالى که همواره مرتکب مى‏شدند [ به عذابى سخت ] گرفتیم‏.

وَ اقْضِ لِی فِیهِ الْحَوَائِجَ وَ الْآمَالَ

خدایا در این ماه حوائج و آرزوهایم را برآورده کن.

یَا مَنْ لاَ یَحْتَاجُ إِلَى التَّفْسِیرِ وَ السُّؤَالِ ؛ یَا عَالِماً بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین

ای خدایی که احتیاج نداری که من حاجتم را برای تو تفسیر و شرح کنم ، چرا که خداوند به گرفتاری‌ها و مشکلات من آگاه است.

همان‌طوری که مشاهده می‌کنیم این دعا درخواست امور خوب می‌باشد و راجع به نعمت‌هاست.

هر نعمتی که به ما می‌رسد از طریق اهل‌بیت (ع) است؛ بر اساس قواعد فلسفی که در جای خود مبرهن است عالم ، عالم اسباب است و این مطلب در جوامع روایی نیز مورد تایید است که «ابى اللّه ان یجرى الامور الا باسبابها» لذا این خوبی ها و هدایت، به حوائج و آرزوها باید تحت یکی از اسماء الهی باشد.

در اینجا اسم خاص « یَا عَالِماً بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ» است، یعنی خدایا تو از خواسته من آگاهی پس آن را عنایت کن. اما مرحوم مجلسی در ادامه این دعای شریف این فقره را اضافه کرده اند که « صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین » یعنی اسمی که متناسب است تا مسیر دریافت این نعمت‌ها باشد، پیامبر و اهل‌بیت (ع) هستند. و اهل‌‌بیت (ع) در حقیقت اسماء الهی هستند « نَحْنُ وَ اللَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى؛ کافی (ط - الإسلامیة)، ج‏1، ص: 144‏» ما اسماء خدا هستیم. انسان باید از مسیر اهل‌بیت (ع) به خدا برسد.

پیامبر (ص) فرموده است:

إذا سَألتُمْ اللهَ حاجَة فَابْدَؤُوا بِالصّلاة عَلَىَّ، فَإنَّ اللهَ تَعالَى أکرَمُ مِن أن یُسئَلَ حاجَتَینِ فَیَقضِى إحداهُما و یَرُدُّ الاخرى.- رَواهُ أبوطالِبٍ المَکِّىُّ. [المحجّة البیضاء، ج 2، ص 296 ] وقتى از خدا حاجتى را طلب مى‏کنید، ابتداء بر من صلوات بفرستید زیرا کرم خداوند بالاتر از آن است که از میان دو حاجت یکى را برآورده نماید و دیگرى را ردّ کند. این روایت را ابوطالب مکّى نقل کرده است

و در «عدّة الداعى» از حارث بن مغیرة روایت کرده است، قال: سَمِعتُ أباعَبدِاللهِ علیه السّلام یَقُولُ: إیّاکُم إذا أرادَ أن یَسألَ أحَدُکُم رَبَّهُ شَیئًا مِن حَوائِجِ الدُّنیا حَتَّى یَبدَأ بِالثَّناءِ عَلَى اللهِ عَزَّوَجَلَّ و المِدحَة لَهُ و الصَّلاة عَلَى النَّبِىِّ صلى الله علیه و آله ثُمَّ یَسألَ اللهَ حاجَتَهُ [حَوائِجَهُ‏]! [عدّة الداعى، ص 147] شنیدم از امام صادق علیه السّلام که مى‏فرمود: وقتى که یکى از شما حاجتى از حوائج دنیا را از خدایش طلب مى‏کند، مبادا بدون ثناء و مدح بر پروردگار و صلوات بر پیامبر از خداوند بخواهد، بلکه باید سؤال او پس از این باشد.

و حضرت صادق علیه السّلام فرمودند: إنَّ رَجُلًا دَخَلَ المَسجِدَ و صَلَّى رَکعَتَینِ ثُمَّ سَألَ اللهَ عَزَّوَجَلَّ، فَقالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله علیه و آله: عَجَّلَ [أعجَلَ‏] العَبدُ رَبَّهُ! و جاءَ آخَرُ فَصَلَّى رَکعَتَینِ ثُمَّ أثنَى عَلَى اللهِ عَزَّوَجَلَّ و صَلَّى عَلَى النَّبِىِّ [وَ آلِه‏]، فَقالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله علیه و آله: سَلْ تُعطَ! [عدّة الداعى، ص148 ] شخصى وارد مسجد شد و دو رکعت نماز خواند، سپس از خدا تقاضائى نمود، حضرت رسول فرمودند: نسبت به خداوند عجله کرد. و شخص دیگرى آمد و دو رکعت نماز خواند، سپس ثناء بر خداوند گفت و بر پیامبر صلوات فرستاد. حضرت فرمودند: هرچه مى‏خواهى سؤال کن که به تو داده خواهد شد ...