مِشـــــکوة

آیت‌الله گرامی در شرح دعای روز پانزدهم ماه مبارک رمضان، با اشاره به مفهوم روزی به مفاهیمی چون خشوع و خضوع پرداخته است.

اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ طَاعَةَ الْخَاشِعِینَ وَ اشْرَحْ فِیهِ صَدْرِی بِإِنَابَةِ الْمُخْبِتِینَ بِأَمَانِکَ یَا أَمَانَ الْخَائِفِین‏

خدایا، روزی کن مرا در آن فرمانبرداری فروتنان و بگشا سینه‌ام را در آن، به بازگشت دلدادگان، به امان دادنت ای امان دهنده ترسناکان.

*معنای روزی

اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ طَاعَةَ الْخَاشِعِینَ

«روزى» معنى زیادی دارد و روزی‌هاى معنوى را نیز شامل می‌شود، البته روزى اصلى، همین روزى معنوى است، که در ادعیه حضرات معصومین (ع)، تعبیر «رزق» در مورد روزی‌هاى معنوى، بسیار به کار رفته است، مثلا در مورد حج مى‏گوئیم: اللهم ارزقنى حج بیتک الحرام.

در مورد توفیق اطاعت و دورى از معصیت آمده است: «اللهم ارزقنى توفیق الطاعة و بعد المعصیة ...» در دعاهاى روزه ماه رمضان مى‏خوانیم «اللهم ارزقنى فیه طاعة الخاشعین»‏ خدایا، در این ماه به من روزی کن اطاعت کنم، اطاعت  کسانی که خاشعند.

این هم از مواهب معنوی و روزی‌های الهی است؛ بعضی از افراد، اطاعت و امتثال امر دارند؛ اما خشوع قلب ندارند. «خشوع قلبی» حقیقت دیگری است یعنی انسان باید امتثال امر الهی کند در حالی که با خشوع قلبی همراه است، خشوع" به معناى تاثیر خاصى است که به افراد مقهور دست مى‏دهد، افرادى که در برابر سلطانى قاهر قرار گرفته‏اند، به طورى که تمام توجه آنان معطوف او گشته و از جاى دیگر قطع مى‏شود و ظاهراً این حالت درونى است که با نوعى عنایت، به اعضاء و جوارح نیز نسبت داده مى‏شود، مانند کلام رسول خدا (ص) که درباره شخصى که در نمازش با ریش خود بازى مى‏کرد فرمود:" اگر دلش داراى خشوع مى‏بود جوارحش نیز خاشع مى‏شد" [مجمع البیان، ج 7، ص 99] خدایا تو خود آن خشوع را نصیب من کن.

قرآن و اسباب فزونى روزى:

قرآن چند امر را معرفى کرده که خود درسى سازنده براى تربیت انسان است، در یک جا مى‏گوید: لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ" هرگاه شکر نعمت‌ها را به جا آورید (و آن را در مصرف واقعى صرف کنید) نعمت را بر شما افزون مى‏کنم" (ابراهیم- 7).

در جاى دیگر مردم را به تلاش دعوت کرده، مى‏گوید؛ هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِی مَناکِبِها وَ کُلُوا مِنْ رِزْقِهِ" او کسى است که زمین را تسلیم و خاضع در برابر شما قرار داد تا بر پشت آن راه روید و از رزق آن استفاده کنید" (ملک- 15).

در جاى دیگر تقوى و درستکارى را معیار گشایش روزى قرار داده و مى‏فرماید: وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ‏ " هر گاه مردم روى زمین ایمان آورند و تقوا پیشه کنند، برکات آسمان و زمین را به روى آنها مى‏گشائیم" (اعراف- 96).

وَ اشْرَحْ فِیهِ صَدْرِی بِإِنَابَةِ الْمُخْبِتِینَ

خدایا، به من شرح صدر بده همراه با کسانی که اهل خضوع و خشوع هستند ؛ کسانی که اهل خضوع و خشوع هستند اگر اشتباهی کردند دوباره باز می‌گردند و سرانجام ملکات سالم اثر خودش را می‌کند و اگر هم انحرافی یافت، باعث نمی شود که اصل ذاتش عوض شود؛ مادامی که زیاد عادت به خلاف نکرده است .

بِأَمَانِکَ یَا أَمَانَ الْخَائِفِین‏

خدایا، به مقام امان تو متوسل می‌شم؛ اگر تو امانم دهی از این مشکلات در امانم، ای کسی که امان همه خائفان هستی.

این نشان از این است که اگر خضوع و خشوع نداشته باشیم، گرفتار اموری می‌شویم که خلاف امنیت است؛ اگر از طریق انابه و بازگشت به سوی خدا شرح صدر نداشته باشیم، خلاف امنیت است؛ در این صورت نه امنیت دنیوی و نه امنیت اخروی داریم  که از آن تعبیر به «فزع اکبر» می‌کنند در دنیا فزع از رسوایی و  بلایا و گرفتاری‌هاست، اما در قیامت بسیار سخت‌تر است.