مِشـــــکوة

شرح دعای روز یازدهم؛حقیقت احسان

آیت‌الله گرامی در ادامه شرح ادعیه روزهای ماه رمضان، به شرح یازدهمین دعای روز ماه مبارک پرداخته است و به مفهوم نیران،‌حقیقت احسان و... اشاره نموده است 

اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ فِیهِ الْإِحْسَانَ وَ کَرِّهْ إِلَیَّ فِیهِ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیَانَ وَ حَرِّمْ عَلَیَّ فِیهِ السَّخَطَ وَ النِّیرَانَ بِعَوْنِکَ یَا غِیَاثَ الْمُسْتَغِیثِین‏ «بحارالأنوار ج : 95 ص : 33»

اى خدا، در این روز، احسان و نیکویى را محبوب من و فسق و معاصى را ناپسند من، قرار ده و در این روز، خشم و آتش قهرت را بر من حرام گردان به یارى خود، اى فریادرس فریاد خواهان.

*نوع بشر خود را مقدم می‌داند

اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ فِیهِ الْإِحْسَانَ

خدایا، کاری کن که خوبی ها  را دوست داشته باشم و از بدی ها  بدم بیاید و عبادت و خوبی نزد من محبوب باشد . انسان ها طبعا «حب ذات» دارند و فقط خودشان را می خواهند و اگر چیزی دارد که دیگری هم نیاز دارد و خودش به شدت دیگری نیازمند آن چیز نیست، اما باز هم خود را مقدم می‌دارد و به خودش توجه می‌کند. اینکه از خدا می‌خواهیم «احسان» به دیگران، روزی ما شود به خاطر این است که طبع بشری همواره متوجه به خود دارد و اگر از خود بگذرد، ایثار کرده است: مثل این آیه که می‌فرماید: «وَ یُؤْثِرُونَ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُون‏؛ حشر آیه 9 » یا در آیه دیگر که می‌فرماید :« لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ، آل‌عمران 92» هرگز به [ حقیقتِ ] نیکى [ به طور کامل ] نمى‏رسید تا از آنچه دوست دارید انفاق کنید.

این‌ها مقدمه این مسئله هستند که، احسان به غیر ؛ محبوب من گردد.

«احسان» صرف‌نظر از این که مایه اصلاح مسکینان، بیچارگان و درماندگان است، و علاوه بر این که انتشار دادن رحمت و ایجاد محبت است، آثار نیک دیگرى دارد که به خود نیکوکار برمى‏گردد، چون باعث مى‏شود ثروت در اجتماع به گردش در آید، و امنیت عمومى و سلامتى پدید آید، و محبت بین قلوب ایجاد شود.

*ترک گناه چگونه آسان است

وَ کَرِّهْ إِلَیَّ فِیهِ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیَانَ

خدایا، من را طوری قرار ده که از فسق و معصیت بیزار شوم و از گناه کردن بدم بیاید.

اگر معصیت، در نگاه انسان، امر ناخوشایندی نباشد، اجتناب از آن سخت است؛ کسی که از معصیت لذت می برد، به سختی باید ترک کند، اما اگر از آن بدش آمد، ترک معصیت آسان است.

*مفهوم نیران

وَ حَرِّمْ عَلَیَّ فِیهِ السَّخَطَ وَ النِّیرَانَ

خدایا، غضب و آتش خودت را بر من حرام کن، مراد از "نیران"  آتش جهنم و آتش‌های دیگر است.

از سوره «الرحمن» به خوبی فهمیده می‌شود که، تنها عذاب قیامت ؛ جهنم نیست « یَطُوفُونَ بَیْنَها وَ بَیْنَ حَمیمٍ آن‏؛ الرحمن ؛آیه 44» آنان در میان آتش و آب جوشان رفت و آمد مى‏کنند. هم جهنم است، هم آب جوشان ؛ در همین آخرت هم غیر از آتش جهنم و آب جوشان که هر  دو جسمانی هستند، آتش دیگری هم داریم « نارُ اللَّهِ الْمُوقَدَة، الَّتی‏ تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ همزه آیه6- 7»  آتش برافروخته خدا که به دل می نشیند و خیلی سخت است، در همین دنیا نیز انواع آتش ها ما را احاطه کرده، مثلاً، تمام معاصی و ظلم به دیگران آتش است، که مامتوجه نیستیم.

بِعَوْنِکَ یَا غِیَاثَ الْمُسْتَغِیثِین‏

خدایا، همه این دعا ها را از تو خواستم، ولی تا خودت کمک نکنی من نمی توانم به این امور متخلق شوم، بدون یاری تو این مسائل محقق نمی شوند. ای فریاد رس فریادرسان.

خصوصیات  رهبران هر جامعه ای رسیدگی به فریاد محتاجان است ، « إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ إِرَاقَةَ الدِّمَاءِ وَ إِطْعَامَ الطَّعَامِ وَ إِغَاثَةَ اللَّهْفَان؛ المحاسن، ج‏2، ص: 388‏» دستگیری از مصیب زدگان و این فریادرسی در درجه اعلایش، در ذات احدیت است.