نکات مهم جزء دوم قرآن

 

نکات کلیدی جزء دوم قرآن کریم

حرکت، سرعت، سبقت

فراز اول:

فَاسْتَبِقُواْ الْخَیرَْاتِ (148- بقره)

شرح دعای روز دوم ماه رمضان

شرح دعای روز دوم توسط آیت الله مجتهدی
 

چگونه بدانیم خدا از ما راضی است؟

نگویید راعنا ، بگویید انظرنا !

 

تفاوت راعنا و انظرنا 

"راعنا" و "انظرنا" در زبان عربی به یک معناست اما "راعنا" در زبان عبری معنای ناسزا و سب دارد .مسلمانان هنگام صحبت پیامبر(صلی الله علیه و آله) با عبارت"راعنا" از ایشان درخواست می کردند که با تانی بیشتری مسائل را بیان کنند اما یهودیان از مشابهت ظاهری این کلمه با کلمه ی عبری خودشان سوء استفاده کرده و با بکار گیری همان کلمه ، قصد اهانت به پیامبر (صلی الله علیه و آله)را مینمودند لذا آیه نازل شد که از کلمه "انظرنا" که همان معنا را دارد استفاده کنید .
استاد جوادی آملی در تفسیرشان این مساله را اینگونه شرح میدهند:
"این ﴿انظرنا﴾ همان معنای ﴿راعنا﴾ را می‌فهماند، شما می‌خواهید بگویید که مراعات حال ما را بکنید، یعنی آهسته تر بگویید که ما بفهمیم، یا با تأنّی سخن بگویید که کلمات شما را ما یادداشت کنیم یا بفهمیم، در تفهیم و تعلیم حال ما را مراعات بفرمایید. منظور شما این است این منظور را به لفظ ﴿راعنا﴾ نگویید، به لفظ ﴿انظرنا﴾ بگویید. ﴿انظرنا﴾؛ یعنی منتظر ما باشید که ما هم به دنبال بیان شما بفهمیم. فهم ما، لنگان لنگان به دنبال بیان شما بیاید شما بیانتان تند باشد ما هم فهممان کند، به هم نمی‌رسیم. منتظر ما باشید: ﴿انظرنا﴾ یعنی «وانتظرنا» منتظر باش تا ما برسیم یا ﴿انظرنا﴾ یعنی نظر لطف و محبّت نسبت به ما روا بدار که ما بهتر بفهمیم؛ علی ایّ حال شما که می‌خواهید با پیغمبر این سخن را در میان بگذارید که حضرتش مراعات حال شما را بکند بگویید: ﴿انظرنا﴾، نگویید ﴿راعنا﴾ چرا؟"(1)
"چون ﴿راعنا﴾ در لغت عبری به اصطلاح اهل کتاب و عبری زبان‌ها یک سبّ و شتم است. آنها راع را بر انسان شَرور حمل می‌کردند، انسان خبیث و پلید را می‌گفتند راع، آن متکلّم مع الغیر هم که کنارش اضافه بشود یعنی تو در بین ما (معاذالله) خبیث و شریری به کسی که می‌خواستند اهانت کنند می‌گفتند: راعنا یعنی تو شریر مایی.
قبلاً اهل کتاب این بنی‌اسرائیل و این یهود آن خبث دورنیشان را اعمال می‌کردند، مخفیانه به حضرت این سبّ را روا می‌داشتند بعد وقتی مسلمین به پیغمبر عرض می‌کردند: ﴿راعنا﴾ یهودیها بهانهٴ خوبی به دست آوردند، گفتند: ما همان فحش را به زبان خود مسلمانها به پیغمبر می‌گوییم، ما که می‌خواهیم بگوییم: تو شریری (معاذالله)، الآن به زبان خود مسلمانها می‌گوییم. می‌گوییم: راعنا، در این زمینه بود که خدای سبحان به مسلمین فرمود: شما نگویید ﴿راعنا﴾، بگویید: ﴿انظرنا﴾ که بیگانه بهانه‌ای نداشته باشد. گرچه شما قصد هتک ندارید، ولی بیگانه از این تعبیر شما سوء استفاده می‌کند، گرچه راعنایی که شما می‌گویید همان انظرنایی است که باید بگویید، ولی از ﴿انظرنا﴾ بیگانه سوء استفاده نمی‌کند از ﴿راعنا﴾ سوء استفاده می‌کند "(2)

پی نوشت :

(1)- بنیاد اسراء ،تفسیر استاد جوادی آملی، تفسیر سوره بقره ،جلسه 186
(2)- تفسیر استاد جوادی آملی ،همان

زن نمونه قرآنی

 

                         

شاخص های زن قرآنی در سه حوزه طلایی

در نظام اسلامی، زن همانند مرد به واسطه ی روح الهی که در وجود او به ودیعت گذاشته شده از کرامت و جایگاهی خاص برخوردار است. در نگاه قرآن هیچ گونه تفاوت ارزشی بین جنسیت زن و مرد وجود ندارد؛ چرا که این کرامت از ناحیه خدای متعال به وجود این دو عطا شده است. «وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی‏ آدَمَ؛[اسراء، آیه70] و هر آینه فرزندان آدم را گرامى داشتیم.»، جایگاه والای زن در اندیشه نبوی نیز این چنین نمود پیدا کرده است: «ما أَکرَمَ النِّساءَ إلاّ کَریمٌ و َلا أَهانَهُنَّ إلاّ لَئیمٌ؛[1] زنان را گرامى نمى دارد، مگر انسان بزرگوار و به آنان اهانت نمى کند مگر شخص پَست و بى مقدار.»

 

در این نوشتار به دنبال واکاوی شاخص های قرآنی زن مسلمان هستیم، شاخص های قرآنی که کرامت الهی زن را غنای دو چندان می بخشد و سعادت دو سرا را برای وی به ارمغان می آورد. 

نکات مهم جزء اول قرآن

نکات کلیدی جزء اول قرآن کریم

سنت حسنه ختم حداقل یک جزء از قرآن کریم در ماه رمضان، ماه نزول قرآن (1) و بهار آن (2)، فرصت مناسبی است تا در کنار این انس لفظی، در معنا و مفهوم آن نیز بیندیشیم و در این فرصت پیش آمده، جان را به نور معارف بی بدیلش جلا بخشیم. به این امید که این مقدمات ما را به آن سرانجام نیک که عمل به قرآن و رسیدن به یک جامعه شکوهمند قرآنی است نزدیک کند.

شرح دعای روز اول ماه رمضان

 

شرح دعای روز اول توسط آیت الله مجتهدی





 

آیت‌الله مجتهدی تهرانی، استاد برجسته اخلاق، همه‌روزه در روزهای ماه مبارک رمضان در بین نماز ظهر و عصر در مدرسه علمیه خود به شرح دعای مختصر آن روز می‌پرداختند که شرح دعای روز اول ماه رمضان در بیان ایشان به قرار ذیل است:

ماه رمضان آمد

 

خدایا !
تو خود مَرا در پی خویش کشاندی
و در راه سُتوار و هموارت راندی
و به روزه‌‌ام فرا خواندی
تو خود مرا گفتی که از بام تا شام، خوراک و نوشاک واگذارم
و چشم و گوش و زبان خویش پاس دارم

امروز آغازین روزی است که از سحرگاهان نقره‌ای
به صف روزه‌داران پیوسته‌ام
دهان از هر خوردی بَربسته‌ام
و در پیِ پیمان تو نشسته‌ام

پس بار الها !
روزه‌ام را آن‌سان بگردان که بر روزه‌دارانِ راستین می‌پسندی
و مرا آن گونه به ریسمان سُتوارِ خویش بر بَند که
دوستان خاص خود بِدان می‌بندی

روز آفرینا !
شب همه شب، روزنه‌هایی فراخ می‌گشایی
و بندگانِ از بند رهیده‌ات را
که به کرانه‌های امن دریای رحمت تو رسیده‌اند، می‌ستایی
روزه‌ی روزانه را براتِ پذیرش نیایش‌های شبانه می‌خواهی
و با راز و نیازی هر چند کوتَه، از بار جانکاهِ گناهِ بندگانت می‌کاهی

آنان که در تاریکای شامگاهان دست نیاز به سوی تو دراز می‌کنند
و نام‌های زیبای تو را با آهنگی دل‌انگیز آواز می‌کنند
پاسخی زوتَر می‌ستانند
و توسن تازانِ خویش خوش‌تر می‌رانند

بار پروردگارا !
بیداری سحرگَهان مرا بپذیر
و مرا نیز در شمار بندگان شب‌زنده‌دارت دست بگیر

جان‌بخشا !
روزه را جان‌مایه‌ی بیداری جانِ شیفته‌ی ما نهاده‌ای
و با ناخوردن و ناشامیدن، ما را فَرافرشته گردانده‌ای
ما غفلتیان اما، آن‌سان در خواب سنگین آسان فرو شده‌ایم
که گوییا مرده‌ایم و گمشده‌ایم
جز با سیلی‌های پیاپی تو که
خود نوازش‌گرِ رخسار ما است
از رؤیای دیرین خویش به در نمی‌آییم
و جز با بیدارباش‌های پیوسته‌ات که
هوش‌بخشِ اندام‌های رنجور و تبدارِ ما است
خواب نوشین وا نمی‌نهیم
تنها این تویی که ما را بیدار می‌نُمایی
و سنگینی خواب از دیدگان خسته‌ی ما می‌رُبایی

کردگارا !
در نخستین روز ماه رمضان
ما را از خوابی که غفلت‌زدگان را فرا گیرد، وا رَهان

خدایا !
در بی‌آبانِ گنه سرگشته‌ایم،
فرمان تو نادیده
و دستور تو ناشنیده
رخشِ خویش خوانده
و به این سو و آن سو رانده‌ایم
نه چشم از ناپسند بسته‌ایم
نه از بندِ نیرنگ‌های رنگ‌رنگ رسته‌ایم
اینک به این خوشیم که اذانِ رمضان در آذانِ ما نشسته
و گل‌های رحمت رُسته
امید به این بسته‌ایم که
در نخستین روز سپیدِ این ماه نورانی، عهد خویش از سر گیریم
و پیمانِ خویش بپاییم تا بمیریم

مهربانا !
که همه‌ی جهان و جهانیان بر سفره‌ی رحمتِ بی‌منت تو نشسته‌اند
و دل به بخشایشِ سربه‌سر جان‌بخشِ تو بسته‌اند
از کَرد‌های ناپسندِ من درگذر
و مرا در حلقه‌ی یاران در آور

آمرزگارا !
که همه‌ی ناخوش‌کرداران امید آمرزش از تنها تو دارند
و توبه‌پذیریِ تو را چشم‌انتظارند
نافرمانی‌های فراوانی را که از من فرمان‌گریز دیده‌ای فرو پوشان
و مرا در حسرت مَنشان

روزه داری در کلام معصومین (ع)

•*✿*• السلام علیک یا شهر الله الاکبر •*✿*•

•*✿*• و یا عید اولیائه •*✿*•









قال الله تبارک و تعالى:

یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب على الذین من قبلکم لعلکم تتقون.

خداوند تبارک و تعالى مى‏ فرماید:

اى کسانى که ایمان آورده ‏اید روزه بر شما نوشته (واجب) شد،
چنانکه بر آنان که پیش از شما بوده ‏اند واجب شده بود باشد که پرهیزگار شوید.

سوره بقره آیه 183

سیمای معلم در قرآن و روایات

معلم شایسته از دیدگاه قرآن

عنوان مقدس معلمی برگرفته از اوصاف خداوند متعال است قرآن کریم می فرماید «علم الانسان مالم یعلم علق ۵ خداوند متعال به انسان آنچه را نمی دانست یاد داد »

معلمی وظیفه ای بس گرانقدر و ارزشمند در اسلام است. اولین معلم خداوند متعال است که فرمود: الرحمن، علم القرآن... خداوند رحمان قرآن را آموخت... دومین معلم، پیامبر اکرم(ص) است که خود فرمود: من معلم برانگیخته شده ام و ائمه اطهار و بزرگان دین نیز هر یک معلمانی برجسته و راهنمایانی بس شایسته بوده اند.

در این مقاله، نویسنده کوشیده است که به بررسی ویژگی های معلم شایسته براساس آیات قرآن کریم و احادیث ائمه اطهار(ع) بپردازد.

مطلب را با هم از نظر می گذرانیم:

عنوان مقدس معلمی برگرفته از اوصاف خداوند متعال است قرآن کریم می فرماید: «علم الانسان مالم یعلم (علق-۵) خداوند متعال به انسان آنچه را نمی دانست یاد داد!»

همچنین آیات قرآن کریم مهمترین ویژگی انبیاء الهی را تعلیم مردم بیان کرده و آن گرامیان را به عنوان معلمان بشر می شناساند و می فرماید: «لقد من الله علی المومنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین (ال عمران-۱۶۴)

خداوند بر مومنان منت نهاد، هنگامی که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و برایشان کتاب و حکمت بیاموزد هر چند پیش از آن، در گمراهی آشکاری بودند.»

در عظمت منزلت و مقام معلم همین کافی است که بزرگ ترین معلم جهان بشریت حضرت رسول خاتم(ص) به این ویژگی خود افتخار می کرد.

آن بزرگوار زمانی که با دو گروه در مسجد مواجه شد که گروه اول عبادت می کردند و گروه دوم به آموزش علم مشغول بودند، گروه دوم را که در محضر استادی علم می آموختند، افضل دانست و فرمود: «انما بعثت معلما؛ همانا که من به عنوان معلم انسان ها مبعوث شده ام. » (سنن دارمی، ج۱، ص ۹۹)

آن حضرت چنان برای معلمان و مقام ارجمند آنان ارزش قائل بود که در دعاهایش می فرمود: «اللهم اغفر للمعلمین و اطل اعمارهم و بارک لهم فی کسبهم؛ (کشف الخطا، ج۱، ص۴۸) خداوندا! معلمان را بیامرز و عمر طولانی به آنان عطا فرما و کسب و کارشان را مبارک گردان!»

آری، معلمی از خصوصیات انبیا و از صفات محبوب آنان می باشد. در مقام پاسداشت از تلاش های معلمان سخنی بالاتر و زیباتر از کلام مولای متقیان، حضرت علی(ع) نمی توان یافت که فرمود: «من علمنی حرفا فقد صیرنی عبدا) (جامع السعادات، ج۳، ص ۱۱۲) کسی که به من یک حرف بیاموزد، مرا بنده خود کرده است.» البته این شرافت و فضیلت برای معلم، زمانی ارزشمند است که بتواند این موهبت الهی را در وجود خود محقق سازد و با تمام وجود در جهت کمال جامعه به تعلیم و تربیت بپردازد.

موعظه ای ناب از امام حسین (ع)

 

 

«أَیُّهَا النَّاسُ! نَافِسُوا فِی‌ الْمَکَارِمِ، وَسَارِعُوا فِی‌ الْمَغَانِمِ، وَلَاتَحْتَسِبُوا بِمَعْرُوفٍ لَمْ تَعْجَلُوا. وَاکْسِبُوا الْحَمْدَ بِالنُّجْحِ، وَلَا تَکْتَسِبُوا بِالْمَطَلِ ذَمّاًَ؛ فَمَهْمَا یَکُنْ لاِحَدٍ عِنْدَ أَحَدٍ صَنِیعَة لَهُ رَأَی‌ أَنَّهُ لَا یَقُومُ بِشُکْرِهَا فَاللَهُ لَهُ بِمُکَافَأَتِهِ؛ فَإنَّهُ أَجْزَلُ عَطَآءً وَأَعْظَمُ أَجْرًا.
وَاعْلَمُوا أَنَّ حَوَآئِجَ النَّاسِ إلَیْکُمْ مِنْ نِعَمِ اللهِ عَلَیْکُمْ؛ فَلَا تَمَلُّوا النِّعَمَ فَتَحُورَ نِقَمـًا.
وَاعْلَمُوا أَنَّ الْمَعْرُوفَ مُکْسِبٌ حَمْدًا، وَمُعْقِبٌ أَجْرًا. فَلَوْ رَأَیْتُمُ الْمَعْرُوفَ رَجُلاً رَأَیْتُمُوهُ حَسَناً جَمِیلاً یَسُرُّ النَّاظِرِینَ؛ وَلَوْ رَأَیْتُمُ اللُؤْمَ رَأَیْتُمُوهُ سَمِجـًا مُشَوَّهـًا تَنَفَّرُ مِنْهُ الْقُلُوبُ، وَتَغُضُّ دُونَهُ الابْصَارُ.
أَیُّهَاالنَّاسُ! مَنْ جَادَ سَادَ؛ وَمَنْ بَخِلَ رَذِلَ. وَإنَّ أَجْوَدَ النَّاسِ مَنْ أَعْطَی‌ مَنْ لَا یَرْجُوهُ. وَإنَّ أَعْفَی‌ النَّاسِ مَنْ عَفَا عَنْ قُدْرَة. وَإنَّ أَوْصَلَ النَّاسِ مَنْ وَصَلَ مَنْ قَطَعَهُ.
وَالاصُولُ عَلَی‌ مَغَارِسِهَا بِفُرُوعِها تَسْمُو؛ فَمَنْ تَعَجَّلَ لاِخِیهِ خَیْرًا وَجَدَهُ إذَا قَدِمَ عَلَیْهِ غَداً.
وَ مَنْ أَرَادَ اللَهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی‌ بِالصَّنِیعَة إلَی‌ أَخِیهِ کَافَأَهُ بِهَا فِی‌ وَقْتِ حَاجَتِهِ، وَصَرَفَ عَنْهُ مِنْ بَلآءِ الدُّنْیَا مَا هُوَ أَکْثَرُ مِنْهُ. وَمَنْ نَفَّسَ کُرْبَة مُؤْمِنٍ فَرَّجَ اللَهُ عَنْهُ کُرَبَ الدُّنْیَا وَالآخِرَة. وَمَنْ أَحْسَنَ أَحْسَنَ اللَهُ إلَیْهِ؛ وَاللَهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ».(1)

«ای‌ مردم‌! در صفات‌ حمیده‌ بر یکدیگر افتخار کنید! و بر مکارم‌ اخلاق‌ مباهات‌ نمائید! و در فراگیری‌ از ثمرات‌ با ارزش‌ روحی‌ و معنوی‌ شتاب‌ ورزید! کار نیکی‌ را که‌ در آن‌ سرعت‌ ندارید، به‌ حساب‌ نیاورید! با ظفر و پیروزی‌ در به‌ پایان‌ رساندن‌ کار، ستایش‌ و تمجید برای‌ خود بیافرینید! و با سستی‌ و کندی‌ کسب‌ سرزنش‌ و مذمّت‌ نکنید!
و بدانید که‌: در هر شرط‌ و موقعیّتی‌ که‌ کسی‌ به‌ دیگری‌ احسان‌ نموده‌ و چنین‌ می‌پندارد که‌ او به‌ شکرش‌ قیام‌ نکرده‌ و به‌ سپاس‌ برنخاسته‌ است‌، خداوند خودش‌ برای‌ او جزا و پاداش‌ است‌؛ چون‌ بخشش‌ خداوند فراوان‌تر و سرشارتر، و مزدش‌ بزرگتر است‌.
و بدانید که‌ حوائج‌ مردم‌ به‌ شما از جمله‌ نعمتهای‌ خداوندی‌ است‌ بر شما؛ پس‌ از نعمتهای خدا ناراحت نشوید، تا آن‌ نعمتها به‌ مکافات‌ و انتقام‌ تبدیل‌ نشود.
و بدانید که‌ کارهای‌ خوب‌ و پسندیده‌، ستایش‌ و آفرین‌ را در بر دارد، و اجر و پاداش‌ نیک‌ را به‌ دنبال‌ می‌کشد. و اگر شما خوبی‌ و پسندیدگی‌ را به‌ صورتی‌ مجسّم‌ می‌دیدید، آن‌ را به‌ صورت‌ مردی‌ زیبا و نیکوروی‌ و جمیل‌ المنظر می‌یافتید، که‌ برای‌ نظاره‌ کنندگان‌ بهجت‌بخش‌ و مسرّت‌آمیز بود. و اگر زشتی‌ و نکوهیدگی‌ را به‌ صورتی‌ مجسّم‌ می‌دیدید، هرآینه‌ آن‌ را به‌ صورت‌ مردی‌ زشت‌ و کریه‌المنظر می‌یافتید که‌ دل‌ها از او می‌رمید، و در برابر آن‌ چشم‌ها و نگاه‌ها به‌ زیر می‌آمد.
ای‌ مردم‌! کسی‌ که‌ بخشش‌ کند سرور و بزرگ‌ می‌شود؛ و کسی‌ که‌ بخل‌ ورزد به‌ پستی‌ می‌گراید. و سخی‌ترین‌ مردم‌ آنکس‌ است‌ که‌ ببخشد به‌ کسی‌ که‌ در او امید تلافی‌ و پاداش‌ ندارد. و باگذشت‌ترین‌ مردم‌ کسی‌ است‌ که‌ با وجود قدرت‌ و توانائی‌ عفو پیشه‌ گیرد. و پیوند کننده‌ترین‌ مردم‌ کسی‌ است‌ که‌ با افرادی‌ که‌ با او بریده‌اند بپیوندد.
تنه‌ درختان‌ با وجود اتّکای‌ آنها به‌ ریشه‌های‌ خود، به‌ واسطه‌ شاخه‌ها بالا می‌روند و رشد می‌کنند و بهره‌ می‌دهند. پس‌ هر کس‌ برای‌ رسانیدن‌ خیری‌ به‌ برادرش‌ شتاب‌ ورزد؛ شاخه‌ای‌ از درخت‌ معنویّت‌ آفریده‌؛ فردا که‌ بر آن‌ وارد می‌شود آن‌ خیر را خواهد یافت‌.
و کسی‌ که‌ در احسانی‌ که‌ به‌ برادرش‌ کرده‌ است‌، خدا را در نظر داشته‌ و برای‌ رضای‌ او انجام‌ داده‌ است‌، خداوند در وقت‌ نیازمندی‌ او، آن‌ خیر را به‌ او می‌رساند؛ و بیشتر از آن‌ مقدار، از بلاهای‌ دنیا را از او می‌گرداند و دور می‌کند. و کسی‌ که‌ غم‌ و اندوه‌ مؤمنی‌ را بزداید، خداوند غم‌ و غصّه‌های‌ دنیا و آخرت‌ را از او می‌گرداند. و کسی‌ که‌ نیکوئی‌ کند، خداوند به‌ او نیکوئی‌ می‌کند. و البتّه‌ خداوند نیکوکاران‌ را دوست‌ دارد.»
______________________
پی نوشت:
1. کشف الغمة فی معرفة الائمة، علی بن عیسی اربلی، ج2 ص29

منبع: لمعات الحسین، علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی